چالش‌ها و موانع پرداخت مواجب قشون و تأثیر آن بر امنیت ولایت کرمانشاهان در دوره قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

2 کارشناس پژوهشکده اسنادسازمان اسناد و کتابخانه ملی

چکیده

از دوره صفویه، کرمانشاهان یکی از نواحی سرحدی ایران شمرده می‌شد و از آن­جا که در مرز با عثمانی قرار داشت، از اهمیت زیادی برای دولت مرکزی برخوردار بود. از این رو، دولت مرکزی اقداماتی در جهت حفظ انتظام کرمانشاهان انجام داد. بازیگران و نقش‌آفرینان اصلی این انتظام در کرمانشاهان نیروی نظامی وابسته به ایلات و عشایر بود. در این میان پرداخت به موقع و منظم مواجب نیروهای نظامی موجد برقراری نظم و کارآمدی قشون بود. از آن­جا که بخش زیادی از سپاهیان ایران از ایلات و عشایر بودند، در شرایط ثبات، تأخیر در پرداخت مواجب چندان چالشی برای حکومت مرکزی و ایالتی ایجاد نمی‌کرد؛ زیرا رؤسای فوج‌های نظامی همان رؤسای ایلات و طوایف بودند و ساختار اجتماعی ایلات اجازه اعتراض را به آن‌ها نمی‌داد؛ اما در دوره‌های بی‌ثباتی و شرایط ناپایدار سیاسی این موضوع به کلی صورت دیگری می‌یافت و تنها پرداخت منظم و به موقع مواجب، نیروهای نظامی را در دایره اطاعت نگه می‌داشت. با عنایت به این امر است که مقاله چالش‌های پرداخت مواجب قشون کرمانشاهان و نتایج  برآمده از آن را به مثابه­ی مسئله­ی محوری تعریف کرده است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است اصول و قواعد منظم و یکسانی در پرداخت مواجب قشون وجود نداشت و نیز تفاوت معناداری بین مواجب افراد قشون و فرماندهان دیده می‌شد. با این وجود، از آن­جا که فرماندهان همان حاکمان ایل بودند، تعلیق و تأخیر و نپرداختن کامل مواجب در دوران‌ ثبات، اجازه اعتراض به افراد قشون نمی‌داد. اما این امر در شرایط ناپایدار سیاسی به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌داد.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Challenges and Impediments to Paying Wages to Troops and Its Impact on the Security of the Kermanshah Province during the Qajar Dynasty

نویسندگان [English]

  • mohamadjawad moradineya 1
  • motaleb motalebi 2
1 National Library and Archives of i.r iran
چکیده [English]

Since the Safavid era, Kermanshahan was considered one of the border regions of Iran, and because it was on the border with the Ottomans, it was of great importance to the central government. As a result, the central government took measures in order to keep order in this region. The government's main players in making such attempts were the military associated with tribes and nomads. Meanwhile, the main factor in the discipline and efficiency of the military forces was the timely payment of wages. Because a large part of the Iranian army consisted of tribes and nomads, in politically stable conditions, delay in the wage payment did not present a challenge for the central and state governments, owing to the fact that the heads of the military corps were the chiefs of the tribes and clans, and the social structure of the nomads did not allow them to protest. However, in periods of unstable political conditions, the issue was totally different, and regular and timely payment of wages to the troops only made them complied. It is against this background that the present research defined the challenges to the payment of wages to the troops in Kermanshah and the resulting outcomes as a pivotal issue. The results show that there were no systematic and uniform principles and rules in paying wages and that there was a significant difference between the wages paid to the soldiers and the commanders. Nevertheless, since the commanders were the same as the tribal chiefs, suspended, delayed and partial payment of wages during the periods of stability did not allow the troops to protest. However, this presented itself in various forms in unstable political situations.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • wages
  • troops
  • Kermanshahan
  • Qajar
  • tribes
  • Security
-       ت‍ورن‍ت‍ن، ل‍ی‍ن (1374)‌. ت‍ص‍اویری‌ از ایران (س‍ف‍ر ک‍ل‍ن‍ل‌ ف‌. ک‍ل‍م‍ب‍اری‌ ب‍ه‌ درب‍ار ش‍اه‌ ایران) ۱۲۴۹ ت‍ا ۱۲۶۵ ه‍ج‍ری‌ ق‍م‍ری‌، ت‍رج‍م‍ه‌ مینا ن‍وای‍ی‌، ب‍ا م‍ق‍دم‍ه‌ و زیرن‍ظر علی‌ ب‍ل‍وک‍ب‍اشی‌، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
-       خاوری شیرازی، فضل الله بن عبدالنبی، (۱۳۸۰)، تاریخ ذوالقرنین، تصحیح و تحقیق ناصر افشارفر، ج 1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-       سنجابی سردار مقتدر (1380). ایل سنجابی‌ و مجاهدات ملی ایران، ‌تحریر و تحشیه کریم سنجابی، تهران: انتشارات شیرازه.
-       س‍ن‍ن‍دجی ش‍ک‍رال‍ل‍ه (ف‍خ‍رال‍ک‍ت‍اب‌) (1366). ‌ت‍ح‍ف‍ه‌ ن‍اص‍ری‌ در ت‍اریخ‌ و ج‍غ‍رافیای‌ ک‍ردس‍ت‍ان، تص‍حیح‌ حواشی‌ وتعلیقات به ‍ان‍ض‍م‍ام‌ پ‍ن‍ج‌ م‍ق‍ال‍ه‌ درب‍اره‌ قبایل ک‍رد از ح‍ش‍م‍ت‌ال‍ل‍ه‌ طب‍ی‍ب‍ی، ت‍ه‍ران: ام‍ی‍رکبیر.
-       فلاندن، اوژن (2536). سفرنامه اوژن فلاندن به ایران، ترجمه حسین نور صادقی، چاپ سوم، تهران: اشراقی.
-       گاردان، آلفردو (1362). مأموریت ژنرال گاردان در ایران، ترجمه‌ عباس اقبال، تهران: نگاه.
-       نظام السلطنه مافی، حسین قلی خان (1361). خاطرات و اسناد حسین قلی خان نظام السلطنه مافی، باب اول خاطرات، به کوشش معصومه نظام مافی، منصوره اتحادیه (نظام مافی) و سیروس سعدوندیان، تهران: نشر تاریخ ایران.
-       آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی، پرونده شماره 7124- 240.
-       آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی، پرونده شماره 544- 240.
-       آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی، پرونده شماره 28973 – 240.
-       آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی، پرونده شماره 2543 – 240.
-       آلبوم شماره 48 بیوتات.
-       آلبوم شماره 23 بیوتات.
-       روزنامة فرهنگ، 30 ذی‌القعده سال 1302، سال هفتم، شماره 324.
-       روزنامه وقایع اتفاقیه، پنج شنبه غره ذیقعده 1270، شماره 182.
-       روزنامه وقایع اتفاقیه، پنج شنبه هشتم رجب 1270، شماره 166.
-       روزنامه وقایع اتفاقیه، پنج شنبه 26 جمادی الثانی 1271، شماره 215.