واکاوی استنادات قرآنی مسلمانان صدر اسلام (با تأکید بر رخدادهای نظامی) (11-40ه.ق)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اراک

2 دانشجوی دکتری تاریخ انقلاب اسلامی دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

 
با توجه به جایگاه عظیم قرآن کریم در جامعه اسلامی، واکاوی استنادات قرآنی مسلمانان صدر اسلام، با محوریت رخدادهای نظامی، مسئله این پژوهش است. بنابراین این مقاله در نظر دارد تا روشن نماید قرآن کریم در امر جهاد، تا چه میزان و چگونه مورد استناد و استفاده مسلمانان بوده است؟ یافته­های پژوهش حکایت از این امر دارد که رهبران جامعه اسلامی و فرماندهان نظامی و حتی مجاهدین در مقاطع گوناگون نبرد، مسلمانان را به آیات قرآن کریم تذکّر و ارجاع می­دادند. از جمله در مواردی چون: اطاعت از دستورات فرماندهان و امیران، لزوم حفظ وحدت و دوری از تفرقه، تحریض به جنگ و تحمل سختی­های آن و در نهایت تقویت روحیه مقاومت و بردباری. با توجه به وقوع نبردهای فراوان جهادی، به ویژه در دوره خلفای راشدین این امر به فراوانی در منابع و متون تاریخی دیده می­شود.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining Qur'anic Citations by Muslims in Early Islam (Emphasizing Military Events) (11-40 AH)

نویسندگان [English]

  • ebrahim aslani 1
  • reza muhammadi 2
1 Assistant Professor of Arak University History Department
2 PhD Student, Islamic Revolutionary University of Bu-Ali Sina University of Hamedan
چکیده [English]

Considering the great position of the Holy Qur'an in the Islamic society, analyzing the Qur'anic references made by the Muslims of early Islam to the Qur'an, centered on military occurrences, is the subject of the present study. Therefore, this paper intends to clarify the extent to which the Holy Qur'an has been cited and used by Muslims with respect to the subject of Jihad. The findings indicate that the leaders of the Islamic community and military commanders, and even the Mujahideen at various stages of the battles, reminded the Muslims of and referred them to the Qur'anic ayahs. These included the cases of obeying orders from commanders and emirs, the need to preserve unity and to avoid divisions, inciting to war and tolerating its difficulties, and ultimately strengthening the spirit of resistance and endurance. Due to the occurrence of many jihad battles, especially during the Rashidun Caliphs, such Qur'anic citations are seen in abundance in historical sources and texts.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Holy Qur'an
  • Muslims of early Islam
  • obedience
  • patience and endurance
  • inciting to war
  1. قرآن کریم
  2. ابن اعثم کوفى (1372). الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفى هروى، تحقیق غلامرضا طباطبائى مجد، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى.
  3. ابن خلدون، عبد الرحمن (1363). العبر تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتى، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
  4. ابن سعد، محمد کاتب واقدی (1374). طبقات، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
  5. ابن شبه، ابو زید عمر بن شبه النمیرى البصرى (1368). تاریخ المدینة المنورة، قم: دار الفکر.
  6. ابن عبد البر، ابو عمر یوسف بن عبد الله بن محمد (1412/1992). الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق على محمد البجاوى، بیروت: دار الجیل.
  7. ابن کثیر الدمشقى، ابو الفداء اسماعیل بن عمر (1407/ 1986). البدایة و النهایة، بیروت: دار الفکر.
  8. احمدی، مسلم (1390). «راهبردها و تفکرات جنگی ایرانیان در شاهنامه». فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت نظامی، شماره 42، سال یازدهم، صص: 148-180.
  9. اصفهانى، ابو الفرج على بن الحسین (1339). فرزندان ابو طالب، ترجمه جواد فاضل، تهران: کتابفروشى على­اکبر علمى.
  10. بلاذرى، احمد بن یحیى (1337). فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، تهران: نشر نقره.
  11. بندر ریگی، محمد (1389). منجد الطلاب، قم: انتشارات اسلامی.
  12. تتوى، قاضى احمد؛ قزوینى، آصف خان (1382). تاریخ الفی، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
  13. ثقفى کوفى، ابو اسحاق ابراهیم بن محمد (1373). الغارات و شرح حال اعلام آن، ترجمه عزیز الله عطاردى، انتشارات عطارد.
  14. جعفریان، رسول (1382). تاریخ سیاسی اسلام (2) تاریخ خلفا، چاپ دوم، تهران: انتشارات دلیل ما.
  15. چوکسی، جمشید کرشاسب (1389). ستیز و سازش، ترجمه نادر میرسعیدی، چاپ پنجم، تهران: نشر ققنوس.
  16. حاجی بابایی، مجید (1391). «رویکردی تاریخی به تحول مفهوم خلافت در عصر خلفای سه­گانه»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش­نامه تاریخ اسلام، سال دوم، شماره هشتم، صص:7-27.
  17. حتی، فیلیپ (1344). تاریخ عرب، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تبریز: کتاب فروشی حاج محمد باقر کتابچی حقیقت.
  18. حق­شناس، علی­محمد؛ سامعی، حسین؛ انتخابی، نرگس (1381). فرهنگ معاصر هزاره (انگلیس به فارسی) یک جلدی، تهران: فرهنگ معاصر.
  19. خواندمیر، غیاث­الدین بن همام­الدین (1380). تاریخ حبیب السیر، چاپ چهارم، تهران: خیام.
  20. دینورى، ابو حنیفه (1371). اخبار الطوال، ترجمه: محمود مهدوى دامغانى، چاپ چهارم، تهران: نشر نى.
  21. دینوری، ابن قتیبة (1380). امامت و سیاست (تاریخ خلفاء)، ترجمه سید ناصر طباطبایى، تهران: ققنوس.
  22. ذکاوتى قراگزلو، علیرضا (1383). اسباب النزول، تهران: نشر نى.
  23. زرگری نژاد، غلام حسین (1385). تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت)، چاپ چهارم، تهران: نشر سمت.
  24. سید رضی (1378). نهج البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدى، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
  25. طبرسی، (بی­تا). احتجاج، ترجمه نظام الدین احمد غفارى مازندرانى، تهران: مرتضوى.
  26. طبرى، محمد بن جریر (1375). تاریخ طبری، ترجمه: ابو القاسم پاینده، چاپ پنجم، تهران: اساطیر.
  27. عباسی، علی؛ جعفری، رضا (1390). «تبیین وجوه راهبردی، تاکتیکی و عملیاتی فرماندهی حضرت امام خمینی (ره) در جنگ تحمیلی». فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت نظامی، شماره 42، سال یازدهم، صص:11-41.
  28. مزاحم منقرى، نصر (1370). پیکار صفین، ترجمه پرویز اتابکى، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى.
  29. مسکویه، ابو علی الرازى (1376). تجارب الأمم، جلد یکم: مترجم ابو القاسم امامى، تهران: سروش، 1369. جلد 5 و6: على نقى منزوى، تهران: توس.
  30. مفتخری، حسین؛ باقریزاد گنجی، نبی الله (1388). «بازشناسی جنگ­ها امیرالمومنین علی(ع) از دیدگاه فرقه­های کلامی»، فصلنامه تاریخ اسلام، سال دهم، شماره 4، زمستان، شماره مسلسل40.
  31. واقدى، محمد بن عمر (1410/1990). الردة مع نبذة من فتوح العراق و ذکر المثنى بن حارثة الشیبانى، تحقیق یحیى الجبورى، بیروت: دار الغرب الاسلامى.
  32. یعقوبى، احمد بن ابى یعقوب ابن واضح (1371). تاریخ یعقوبى، ترجمه محمد ابراهیم آیتى، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.