تحلیلی بر نگرانی روس ها از نفوذ آلمان در ایران در جنگ جهانی اول از منظر روزنامة آچیق سوز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار بخش تاریخ دانشگاه شیراز

2 کارشناس ارشد تاریخِ ایران اسلامی از دانشگاه شیراز

چکیده

مقاله حاضر نگرانی روس­ها از نفوذ آلمان در ایران در خلال جنگ جهانی اول را از منظر روزنامة «آچیق­ سوز» مورد بررسی قرار داده است. با عنایت به اینکه این روزنامه، یکی از مهم­ترین روزنامه ­های قفقاز در سال­های بین 1915 تا 1918 بود، تحلیلِ رویکرد آن نسبت به مسأله نگرانی روس­ها از نفوذ آلمان در ایران می­تواند آگاهی­های دست­ اولی از این موضوع در اختیار بگذارد. بنابراین، هدف از این پژوهش تحلیل نحوه­ی بازتاب نگرانی روس­ها از نفوذ آلمان در ایران در یکی از مهم­ترین نشریات قفقاز در دهه اول قرن بیستم و هم­چنین بازخوانی آن است. برای دستیابی به این هدف، جستار حاضر درصدد است به این پرسش پاسخ دهد که روزنامة آچیق­ سوز نگرانی­های روس­ها از نفوذ آلمان در ایران را چگونه بازتاب داده و مهم­ترینِ این نگرانی­ها چه بوده است؟ فرض بر آن است که روزنامة آچیق­سوز و سردبیر آن محمدامین رسول­ زاده رویکردی متمایل به آلمان­ها در بازتاب نگرانی­ های روسیه از نفوذ آلمان در ایران داشت. یافته­های پژوهش نشان می­دهد، این روزنامة با وجود همه فشارها از سوی اداره سانسور، از هیچ تلاشی در افشای سیاست استعماری روسیه در ایران و همراهی غیر مستقیم با هواداران آلمان، فروگذار نمی­کرد. هم­چنین، مهم­ترین نگرانی­های روسیه دربارة نفوذ آلمان در ایران طی سال­های 1915 تا 1916 را در پنچ حوزه، عدم اعتماد روسیه به بی­طرفیِ ساختار سیاسی و اجتماعی ایران، تحرکات آلمان­ها در همدان و کرمانشاه، استفاده آلمان­ها از حربه پان­اسلامیسم، همکاری ژاندارمری با آلمان­ها و اشتباهات روسیه در قبال ایران را مورد توجه و بررسی قرار داده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Russians' Concern over Germany's Influence in Iran during World War I from the Viewpoint of Achiq Soz Newspaper

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Ranjbar 1
  • Farhad Nobakht 2
چکیده [English]

 
The present article examines the Russians' concern about Germany's influence in Iran during World War I based on Achiq Soz newspaper. Considering that this newspaper was one of the most important newspapers of the Caucasus in the years 1915 to 1918, analyzing its approach to the issue of Russians' concern about Germany's influence in Iran can provide firsthand information on this issue. The purpose of the present research is thus analyzing how the aforementioned concern is reflected in one of the most important publications of the Caucasus in the first decade of the 20th century, in addition to attempting at a rereading of the newspaper. To achieve these goals, this study seeks to answer this question that how the Achiq Soz newspaper reflects Russians' concerns about Germany's influence in Iran? And what was the most important of these concerns? It is assumed that the newspaper Achiq Soz and its editor Mohammad Amin Rasulzadeh had a German-oriented approach to reflect Russia's concerns about the German influence in Iran. The results show that, despite all the pressure from the censorship office, Achig Soz newspaper did not spare any attempt to expose Russia's colonial policy in Iran and to indirectly accompany the German supporters in Iran. The Achig Soz newspaper also had examined the most important Russian concerns about Germany's influence in Iran in the years 1915 to 1916 in five areas: Russia's lack of confidence in the neutrality of Iran's political and social structure, the mobilizations of the Germans in Hamedan and Kermanshah, Germans' use of Pan-Islamism weapon, Gendarmerie's cooperation with the Germans and Russia's mistakes in its relations with Iran.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Achiq Soz newspaper
  • Mohammad Amin Rasulzadeh
  • Iran
  • Russia
  • Germany
  • World War I
  1. آبادیان، حسین (1376). رسول­زاده، فرقه دموکرات و تحولات معاصر ایران، تهران: موئسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
  2. سپهر، احمدعلی (1336). ایران در جنگ بزرگ 1918- 1914، تهران: انتشارات بانک ملی ایران.
  3. لیتن، ویلهلم (1368). خاطرات ویلهلم لیتن، ترجمة پرویز صدری، تهران: نشر ایرانشهر.
  4. ملائی توانی، علیرضا (1376). «جنگ جهانی اول، آلمان­ها و رخنه در ساختار اجتماعی- سیاسی ایران»، تاریخ معاصر ایران، شمارة 3، سال اول.
  5. ملایی توانی، علی­رضا (1380). «مدرس و رویدادهای جنگ جهانی اول در ایران». پژوهشنامه متین، شمارة 10.
  6. ملائی، علیرضا (بی­تا). »جایگاه ایران در برنامة نظامی متحدین و متفقین در جنگ جهانی اول». مجله 15 خرداد، شمارة 23، سال پنجم.
  7. نیدرمایر، اسکارفن (1363). زیر آفتاب سوزان ایران. ترجمة کیکاووس جهانداری، تهران: نشر تاریخ ایران.
  8. روزنامة  آچیق سوز، شمارة 1، (2 اکتبر 1915).
  9. آچیق سوز، شمارة 6، (9 اکتبر 1915).
  10. آچیق سوز، شمارة 11، (15 اکتبر 1915).
  11. آچیق سوز، شمارة 18، (23 اکتبر 1915).
  12. آچیق سوز، شمارة 19، (25 اکتبر 1915).
  13. آچیق سوز، شمارة 20، (26 اکتبر 1915).
  14. آچیق سوز، شمارة 21، (27 اکتبر 1915).
  15. آچیق سوز، شمارة 23، (29 اکتبر 1915).
  16. آچیق سوز، شمارة 24، (30 اکتبر 1915).
  17. آچیق سوز، شمارة31، (10 نوامبر 1915).
  18. آچیق سوز، شمارة 34، (13 نوامبر 1915).
  19. آچیق سوز، شمارة 35، (15 نوامبر 1915).
  20. آچیق سوز، شمارة 39، (19 نوامبر 1915).
  21. آچیق سوز، شمارة 41، (22 نوامبر 1915).
  22. آچیق سوز، شمارة 47، (28 نوامبر 1915).
  23. آچیق سوز، شمارة 53، (4 دسامبر 1915).
  24. آچیق سوز، شمارة 54، (6 دسامبر 1915).
  25. آچیق سوز، شمارة 55، (7 دسامبر 1915).
  26. آچیق سوز، شمارة 59، (11 دسامبر 1915).
  27. آچیق سوز، شمارة 64، (18 دسامبر 1915).
  28. آچیق سوز، شمارة 68، (23 دسامبر 1915).
  29. آچیق سوز، شمارة 69، (25 دسامبر 1915).
  30. روزنامة ارشاد، شمارة 260، (9 نوامبر 1906).
  31. روزنامة بصیرت، شمارة 44، (9 مه 1915).
  32. بصیرت، شمارة 49، (13 ژوئن 1915).
  33. روزنامة شرق روس، شمارة 20، (18 مه 1903). 
  34. Ashirli,  Akif (2009). Azerbaijan matbuat tarixi (1875-1920), Baku: Elm ve tahsil.
  35. Mohammad Amin Rasulzade (2013). Baku: Elm ve Tahsil.  
  36. Мammadzаde,  Мirza bаlа (1992). Мilli Аzerbаijаnharakаti, Bаku:  Nijat.
  37. Rasulzade, M. A (2012). Asarlari (1914-1915), III cild, Baku: Elm. 
  38. Yaqublu,  Nasiman (1991). Mohammad Amin Rasulzade (Azerbaijanin  Gorkamli Adamlari). Baku: Genclik.
  39. Yaqublu,  Nasiman (2013). Mohammad Amin Rasulzade Ensiklopediyasi, Baku.