انعکاس مضامین تاریخی اجتماعی در رمان «وقت جنگ دوتارت را کوک کن»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیاردانشگاه گیلان

2 دانشجوی کارشناسی ادبیات

چکیده

رمان «وقت جنگ دوتارت را کوک کن» نوشته یوسف قوجق (1394)، رمانی اقلیمی، تاریخی است که­ توسعه‌طلبی‌های روسیه تزاری در بیابان‌های شرقی دریای خزر را در روایتی ادبی بازگو می­کند. این رمان نخستین اثر ادبی است که با رویکرد رئالیسم اجتماعی، حقایق تاریخی، سیاسی و اجتماعی از نسل­کشی مشهور به منطقه گوک­تپه را بیان می­کند.
در این پژوهش به شیوة تحلیل محتوا با رویکرد توصیفی تفسیری، انعکاس رویدادی تاریخی در این اثر ادبی بررسی شده است. نقطه عزیمت پژوهش بر دو پرسش قرار گرفته که آیا نویسنده توانسته با پرهیز از احساسات صرف، واقعه­ای تاریخی را انعکاس دهد؟ همچنین میزان ارجاعات تاریخی این رمان تا چه اندازه با اسناد تاریخی مطابقت دارد؟ تحلیل یافته­ها نشان می­دهد، نویسنده با انعکاس دقیق زمینه­های حملة قشون روسیه تزاری طی سه نبرد با مردم ترکمن­ صحرا در سال­های 1873، 1878 و 1881میلادی، روایتی ادبی منطبق با اسناد تاریخی از چگونگی واقعه گوک­تپه و مرگ قریب به پانزده هزار نفر در میان سکوت دولت قاجار و سرانجام انعقاد قرارداد آخال برای واگذاری بخشی از سرزمین ایران به روسیه تزاری را پدید آورده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reflection of Historical and Social Themes in the Novel Waghte Jang Dotarat ra Kouk Kon (Tune Your Lams at Wartime)

نویسندگان [English]

  • m r 1
  • m h 2
1 h
چکیده [English]

 
The novel Waghte Jang Dotarat ra Kouk Kon (Tune Your Lams at Wartime) written by Yousef Ghojagh (1394 AD) is a geographical and historical novel that recounts the expansionism of Tsarist Russia in the eastern deserts of the Caspian Sea in a literary narrative. This novel is the first literary work that, taking a social realism approach, expresses the historical, political, and social facts of the genocide known as Geok Tepe. In this descriptive-interpretive research, using content analysis, the reflection of this historical event was studied in the aforementioned literary work. The point of departure for the research was the following two questions. Firstly, whether the author has been able to reflect the historical event avoiding mere emotions or not? Secondly, to what extent are the historical references of this novel consistent with historical documents? The analysis reveals that the author by accurately reflecting the causes of the attacks of the Tsarist Russian troops in three battles with the Turkmen people in the years 1873, 1878, and 1881, has created a literary narrative conforming to the historical documents of the event of Geok Tepe and the death of nearly fifteen thousand people, amid the silence of the Qajar government, and finally the signing of the Treaty of Akhal whereby Iran, in favor of Tsarist Russia, ceased claim to a part of its territory.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar
  • Turkmen
  • Tsarist Russia
  • historical novel
  • Tune Your Lams at Wartime
  • Ghojagh
  1. آیرونز، ویلیام (1385). ترکمن­های یموت، مترجم محمدامین کنعانی، تهران: پژوهشکده مردم‌شناسی، نشر افکار.
  2. امین‌الدوله (1350). خاطرات سیاسی امین‌الدوله، به کوشش فرمانفرمائیان، تهران، دانشگاه تهران.
  3. پاشینو، پیتر ایوانوویچ (1372). سفرنامه ترکستان، ترجمه مادروس دواود خانف، به کوشش جمشید کیانفر، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  4. پیری، محمد، عسکرانی، محمدرضا (1394). «حضور فزایندة روسیه در شرق دریای خزر و چالش با منافع راهبری انگلیس تا پایان عصر ناصری»، فصلنامهپژوهش­هایتاریخی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، سال پنجاه و یکم، سال هفتم، شماره سوم (پیاپی72)، صص: 57-76.
  5. تالیس، ریموند (1375). «آلتوسر و استدلال‌های ایدئولوژیک بر ضد واقع‌­گرایی...»، ترجمه حسین­علی نوذری، مجله ارغنون، بهار و تابستان، صص: 263ـ 284.
  6. ترنزیو، پیوکارلو (1363). رقابت­های روس و انگلیس در ایران و افغانستان، ترجمه عباس آذرین، تهران: علمی و فرهنگی. 
  7. خورموجی، محمدجعفر (1344). تاریخ قاجار: حقایق الاخبار ناصری، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: زوّار.
  8. رحمتی، محسن (1390). «روابط سیاسی­خان نشین خیوه با دولت مرکزی ایران در عهد قاجار»، فصلنامۀ تاریخ روابط خارجی، سال سیزدهم، شماره 49، صص: 85-109.
  9. ـــــــــــــــ (1383). «نقد و بررسی سفرنامه حمزه میرزا»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، بهمن و اسفند، صص: 80-83.
  10. رشیدالدین، فصل الله همدانی (1388). جامع التواریخ، به کوشش بهمن کریمی، تهران: اقبال.
  11. رضایی، احمد و دیگران (1386). «گرایش به هویت ملی و قومی در ترکمن­های ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 32، سال هشتم، شماره 4، صص: 119- 140.
  12. ریوکین، مایکل (1366). حکومتومسألهمسلمانان آسیایمرکزیشوروی، ترجمه محمود رمضان­زاده، مشهد: پژوهش­های اسلامی.
  13. سارلی، اراز محمد (1364). ترکستان در تاریخ، تهران: امیرکبیر.
  14. ــــــــــــــــــــــــــ (1373). تاریخ ترکمنستان، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
  15. سایکس، سرپرسی (1380). تاریخ ایران، 2ج، سید محمدتقی فخر داعی گیلانی، تهران: افسون.
  16. سبحانی، توفیق.ه (1388). تاریخ ادبیات ایران، تهران: زوّار.
  17. سرافرازی، عباس (1389). «روابط قاجارها و ترکمن­ها از آغاز تا پایان ناصری»، پژوهشنامه انجمن ایرانی تاریخ، سال اول، شماره سوم، صص: 117-136.
  18. سیاح، فاطمه (1337). «موضوع رمانتیسم و رئالیسم از حیث سبک  نگارش در ادبیات اروپایی»، مجله مهر، سال سوم، شماره چهارم، صص: 389-396
  19. سیدی، مهدی (1371). نیمی از ترکستان، نیمی ز فرغانه، مشهد: کتابستان.
  20. شیرازی، ابوالحسن (1370). ملّیت­های آسیای میانه، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
  21. عابدینی، حسن (1368). صد سال داستان نویسی در ایران، تهران: نشر تندر.
  22. عضدانلو، حمید (1388). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی.
  23. قوجق، یوسف (1394). وقت جنگ دوتارت را کوک کن، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  24. کاظم زاده، فیروز (1371). روس و انگلیس در ایران1846-1914، ترجمه منوچهر امیری، تهران: نشر آموزش انقلاب اسلامی.
  25. کاظم‌زاده، فیروز (1371). روس و انگلیس در ایران 1864 1914، ترجمه منوچهر امیری، تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
  26. کرزن، جورج ناتانیل (1349). ایران و قضیه ایران، ج 2، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  27. گلی، امین (1366). سیری در تاریخ سیاسی اجتماعی ترکمن­ها، تهران: نشر علم.
  28. متولی، عبدالله (1389). «ساختار دفاعی ترکمن­ها در برابر تهاجم روس­ها در قرن سیزدهم هجری»، فصلنامه علمی­ـ پژوهشی تاریخ، سال دوم، شماره هفتم، صص: 139-150.
  29. مدنی، سید جلال­الدین (1380). تاریخ سیاسی معاصر ایران، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  30. مستوفی، عبدالله (1388). شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی اداری دوره قاجاریه، تهران: انتشارات زوار.
  31. مقدادی، بهرام (1393). دانشنامه نقد ادبی از افلاطون تا به امروز، تهران: نشر چشمه.
  32. موسوی­صفت، سیده هاجر (1392). «روابط ایلات ترکمن با حکومت مرکزی قاجار از آغاز تا عصر ناصرالدین شاه (1210-1264ه.ق)»، استاد راهنما:­ محسن رحمتی، دانشگاه لرستان.
  33. وامبری، آرمینیوس (1370). سیاحت درویش دروغین در خانات آسیای میانه، ترجمه فتحعلی خواجه نوریانف، تهران: علمی و فرهنگی.
  34. هاپکرک، پیتر (1379). بازی بزرگ، ترجمه رضا کامشاد، تهران: نیلوفر.
  35. هدایت، مهدی­قلی (1363). گزارش ایران ـ بخش گزارش دوره قاجار و مشروطیت از جلد سوم و چهارم، به اهتمام محمدعلی صوتی، تهران: نشر نقره.
  36. هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (1375). تاریخ روابط خارجی ایران، تهران: امیرکبیر.