تاریخ روابط ایران و روسیه با دو جنگ و دو معاهده ننگین گلستان و ترکمانچای پیونده خورده است. اگرچه شروع این جنگها دلایل داخلی داشت، اما حوادث بینالمللی نیز بر شروع و پایان آنها بیتأثیر نبود. سؤالی که در اینجا مطرح میشود این است که تحولات اروپا، همچون ظهور ناپلئون و تلاش برای برقراری سیستم موازنه قوا توسط کشورهای اروپایی، چه تأثیری بر دور اول جنگهای ایران و روسیه گذاشت؟ فرضیه اصلی پژوهش این است که نظام موازنه قوا در اروپا موجب شد تا بازیگران اروپایی بهجای رویارویی با یکدیگر، بر سر مستعمرات و سایر دولتهای کوچک وارد مذاکره و چانهزنی شده و دست یکدیگر را برای تصرف یک سرزمین یا بخشهایی از آن باز گذارند. یافتههای پژوهش نشان میدهد که تلاش انگلیس برای مهار فرانسه و برقراری موازنه قوا در اروپا و نیز محافظت از منافع خود در هندوستان فضایی را برای روسها فراهم آورد تا با بهرهگیری از بستر سیاسی موجود و بدون حضور رقیب ثالث دست به اشغال و تصرف بخشهایی از سرزمین ایران بزند. برای انجام پژوهش حاضر از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است.