2024-03-29T19:46:21Z
https://hsow.journal.araku.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=5926
مطالعات تاریخی جنگ
2588-7033
2588-7033
1398
3
3
جایگاه مفهوم جنگ عادلانه در سیره نظامی صلاح الدین ایوبی
فاطمه
احمدوند
علیرضا
اشتری تفرشی
سمیه
آقامحمدی
حسن
صیانتی
دوران بیست و دو ساله (567ـ589 ق) سلطنت صلاح الدین ایوبی، بنیانگذار ایوبیان مصر و شام، با دهها نبرد با صلیبیان همراه بود. افزون بر آن، نبردهای وی با امیران مسلمان در مصر، شام و شمال عراق نیز جریان داشت. این مقاله بر آن است تا حاصل پژوهش تاریخی خود در منابع اسلامی و برخی پژوهشهای مسیحیان را که از روشی توصیفیـ تحلیلی فراهم آمده است، با رهیافت معرفی شده از نظریه جنگ عادلانه بکاود تا به این پرسش پاسخ دهد که رفتار و سیاستهای نظامی این چهره تاریخی تا چه حدّ با اصول جنگ عادلانه قابل تطبیق است؟ دستاورد این پژوهش نشان از آن دارد که رفتار نظامی صلاحالدین بیشتر با نظریه واقعگرایانه جنگ تطبیق دارد تا با مفهوم و اصول نظریه جنگ عادلانه؛ زیرا در حالی که اصول جنگ عادلانه را جنگی قانونمند برای رسیدن به صلح و با اجتناب از رفتار خشونتبار با غیر نظامیان، اسیران و فضاهای محیطی مورد تهاجم میدانند، در کارنامه صلاحالدین، جنگهایی برای رسیدن به سلطه بیشتر، همراه با انتقامجویی و تهاجمهای نامتعارف آسیبزا برای غیر نظامیان دیده میشود؛ لذا به رغم رفتارهای سلطان ایوبی در رعایت موازین اخلاقی در بسیاری جنگها، خشونت و قدرتطلبی در موارد متعددی از دیگر جنگهای وی دیده میشود.
صلاح الدین
جنگ عادلانه
صلیبیان
2019
10
23
1
22
https://hsow.journal.araku.ac.ir/article_37095_ae006eeadeabab77bbd157bb1f2f7a94.pdf
مطالعات تاریخی جنگ
2588-7033
2588-7033
1398
3
3
جایگاه آیات قرآن در تحلیل فتوحات اعراب مسلمان در ایران
محمد
حسن بیگی
رضا
محمدی
علی
زارعی
مسأله فتوحات اعراب مسلمانان در ایران یکی از مسائلی است که هنوز ابعاد آن به طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته است و پرسشهای بسیاری در این خصوص وجود دارد. یکی از پرسشهای بنیادین در این زمینه این است که آیات قرآن کریم چه جایگاهی را در روند فتوحات ایران داشته است؟ مدعای پژوهش پیشرو بر این است که آیات قرآن به عنوان کتاب راهنمای مسلمانان، نقشی اساسی در نوع نگاه و عملکرد اعراب در روند فتوحات در ایران و پیروزی آنان بر دولت ساسانی داشته است که در اینجا تلاش میشود با خوانش مجدد متون تاریخی و با رویکرد توصیفیـ تحلیلی، جایگاه آیات قرآن در دستگاه محاسباتی و فضای ذهنی اعراب مسلمان بازسازی، و به نقش آن در پیروزیهای مسلمانان در روند فتوحات پرداخته شود. به نظر میرسد مسلمانان در الهامگیری از آیات قرآنی در عرصه نبرد بهره فراوانی بردند. آنان با نویدهای پیروزی که به مسلمانان در آیات قرآنی داده شده بود روحیه میگرفتند و از اندیشه شراء نفس که به معناى فدا کردن خود بود روحیه ایثار و شهادتطلبی را تحریض مینمودند.
قرآن کریم
فتوحات
اعراب مسلمانان
تاریخ ایران
ساسانیان
2019
10
23
23
40
https://hsow.journal.araku.ac.ir/article_36913_20587db7ac5207fcfbea2e5a3321eba0.pdf
مطالعات تاریخی جنگ
2588-7033
2588-7033
1398
3
3
واکاوی گزارشهای واقعه ملاسرا و قتل حیدر عمواوغلی در نهضت جنگل (با تکیه بر روش محورهای معنادهی استنفورد)
بشیر
سراجی
عبدالرحیم
قنوات
از واقعه ملاسرا که مقدمه فروپاشی نهضت جنگل بود، گزارشهای متعددی در قالب روایتهای دستاول و دستدوم موجود است. راویان این ماجرا عمدتاً به دو گروه تقسیم میشوند: عدهای که با در نظر گرفتن حوادث قبل و همزمان با این رخداد آن را گزارش کردهاند و برخی که واقعه را با توجه به پیامدها و نتایج آن و یا فقط با در نظر گرفتن حوادث همزمان با واقعه تحلیل نمودهاند. روایت این گروهها که با نوعی سهلانگاری یا سطحینگری همراه است، این سؤال را مطرح میکند که عاملان واقعه ملاسرا و قتل حیدر عمواوغلی چه افراد یا جناحهایی هستند؟ هدف از این پژوهش آن است که گزارشهای واقعه ملاسرا و قتل حیدرخان را مورد مداقه قرار دهد. بررسیهای مبتنی بر روش توصیفیـ تحلیلی، نشان میدهد با اینکه هر کدام از گزارشها نواقصی به همراه دارند، میتوان وقایع مزبور را حاصل مشارکت خواسته یا ناخواسته جناحهای مختلف مرتبط با نهضت جنگل دانست. به نظر میرسد، عاملان واقعه ملاسرا بیارتباط با قتل حیدرخان نبودهاند و در این میان نقش عوامل دولت انگلیس پررنگتر است.
کلیدواژهها: نهضت جنگل
واقعه ملاسرا
حیدر عمواوغلی
میرزا کوچکخان
محورهای معنادهی
2019
10
23
41
72
https://hsow.journal.araku.ac.ir/article_36912_fb8c759dc5ec209aa8919183ec00e1b1.pdf
مطالعات تاریخی جنگ
2588-7033
2588-7033
1398
3
3
بررسی تحلیلی رویکرد سیاسی-مذهبی بابک و طاهر در رویارویی با خلافت عباسی
کیوان
کریمی الوار
علی
رضاییان
با وجود تنوّع سیاسیـ مذهبی جنبشهای ایرانی علیه خلافت عباسی، پرداختن به گونهشناسی رویکرد سلسلهجنبانان چنین جنبشهایی نسبت به خلفا و سلطهی اعراب دارای اهمیت میباشد. در رویارویی ایرانیان در برابر اعراب، میتوان رویکردهای مختلفی را نشان داد. این مقاله با مراجعه به منابع عمدتاً تاریخی با شیوه توصیفی، تحلیلی و مقایسهای ضمن بحث از دو رویکرد ایدئالیسم و واقعگرایی، سعی در نشان دادن جلوه و پیامد رویکردهای مذکور در جریان مواجههی بابک خرمدین و طاهر ذوالیمینین با خلافت عباسی را دارد. رویکرد بابک خرمدین، علیرغم تداوم و گستردگی جنبش وی، با کاربست نوعی ایدئالیسم، احتمال کمتری برای موفقیت درازمدت داشت، در حالیکه طاهر، با کاربست سیاستی واقعگرایانه، (علیرغم عدول از آن، پیش از مرگ مشکوکش) راه را برای استقلال ایرانزمین هموارتر کرد. به بیان دیگر، جنبشی با رویکرد ایدئالیستی، کاربست ایدئولوژی ترکیبی یا غیر اسلامی و پایگاهی تودهیی، نسبت به حرکتی واقعگرا با مشروعیتی مذهبی و پایگاهی غیرتودهیی، شانس موفقیت کمتری داشت. سؤال اصلی این است که نقاط ضعف جنبش بابک و نقاط قوّت حرکت طاهر در چه بود؟ پاسخ آن را میتوان در رویکرد ایدئالیستی و واقعگرایانه جستوجو کرد که این مقاله به تحلیل جلوهها و پیامدهای آن پرداخته است.
بابک
ایدئالیسم
طاهر
واقعگرایی اسلامی
خلافت عباسی
2019
10
23
73
94
https://hsow.journal.araku.ac.ir/article_36668_581717f28ccf7857f0a26b44e89bcee5.pdf
مطالعات تاریخی جنگ
2588-7033
2588-7033
1398
3
3
بررسی نقش مکان گزینی در جنگ با تأکید بر جنگ های حکومت های صفاریان، آل بویه و سلجوقیان
محسن
مرسل پور
بهرهگیری از عوامل جغرافیایی از راهبردهای مهم جنگی در قرون نخستین اسلامی به شمار میآمد. مکانگزینی گاه بر کران بادیه انجام میگرفت که عموماً بادیهنشینان از این روش در برابر سپاهیان منظم بهره میبردند. سپاهیان و مردم مناطق کوهستانی به هنگام جنگ، در کوه و درّه موضع میگرفتند. در برخی موارد نیز مکان گزینی در کنار رودخانه و یا در جهت مخالف وزش باد انجام میشد. ضرورت تحقیق حاضر که به بازشناسی نقش مکانگزینی در جنگها پرداخته از اینرو است که عموماً در تحقیقات جدید مغفول مانده و بجز یک مورد، تحقیقی در این باره انجام نشده است. مقاله حاضر با رویکردی تحلیلی و با واکاوی منابع دست اول تاریخی به بررسی نقش مکانگزینی در نتیجه جنگهای سدههای نخستین اسلامی با تأکید بر مقطع صفاریان تا پایان سلجوقیان پرداخته است. پرسش اصلی مقاله این است که مکانگزینی چه نقشی در نتیجه جنگهای قرون نخست اسلام داشته است؟ در پاسخ به این پرسش نیز این مدعا مطرح شده که مکانگزینی با توجه به منطقه مورد سکونت و شیوه زندگی سپاهیان انجام گرفته و مکانگزینی با سود جستن از عوارض طبیعی، بخشی از راهبرد جنگی و از مؤلفههای اثرگذار در تعیین نتیجه نبرد در این دوره تاریخی بهشمار میآمد.
مکان گزینی
جنگ
صفاریان
آل بویه
سلجوقیان
2019
10
23
95
112
https://hsow.journal.araku.ac.ir/article_36669_55820ca22eace176e79991f212b01869.pdf
مطالعات تاریخی جنگ
2588-7033
2588-7033
1398
3
3
طلوع «تفرد» و «فرهنگ» در تاریخنگاری جنگ؛ از جنگ جهانی دوم تا آغاز قرن بیست و یکم
علی
میرهاشمی
سید علی
مزینانی
تاریخشناسی در غرب در طول دو قرن نوزده و بیست میلادی تحوّلات بسیار گستردهای را از سر گذرانده است؛ حرکت از «تاریخ ادبی» به سمت «تاریخ علمی»، از آن به سمت «تاریخ متمایل به علوم اجتماعی» و مطالعات میانرشتهای و امروزه قرار داشتن در معرض «نقد پست مدرن» از جمله آن است. برآمد تمام این تحوّلات امروزه تمایل بیشتر تاریخشناسی به «تفرد» و «فرهنگ» به جای «کلان» و «اقتصاد و سیاست» بوده است. تاریخنگاری جنگ هم در غرب از این تحوّلات مستثنی نبوده است. مسأله بررسی حاضر از خلال رهیافتی تشریحیـ تکوینی، ضمن ارائه گزارشی مختصر از تحوّلات تاریخشناسی غرب، این است که طی دو قرن اخیر این تحوّلات چه تأثیری بر دگرگونی تاریخنگاری جنگ داشته است؟ پاسخ به سؤال مذکور در قالب پنج حوزه موضوعی: الف) مفروضات پیشینی؛ ب) نقش ارزشگذاری؛ ج) نظامهای تبیینی؛ د) سازماندهی و دامنهیابی موضوعی و ه) گونهشناسی استنادات؛ سازماندهی گشته و مورد بررسی قرار گرفته است. در نتیجه از دو گروه «مورخان کلاسیک جنگ» و «مورخان نوگرای جنگ» در غرب میتوان صحبت کرد. گروه اول با تمرکز بر «تاریخ علمی» گاهی اجازه میدهند تحوّلات جدید تاریخشناسی نیز، در پنج حوزه موضوعی، فوق بر آنها تأثیر بگذارد؛ اما گروه دوم، برعکس، گاهی نگاهشان به مردهریگ کم استفاده «تاریخ علمی» هم میافتد.
غرب
تاریخنگاری جنگ
سده 19 و 20 م
روششناسی
جنگ جهانی
2019
10
23
113
136
https://hsow.journal.araku.ac.ir/article_36860_7d9585b146c619f296e0229f47e93ac0.pdf