Associate Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Imam Khomeini International University
Abstract
Rostam Khan, as a Georgian slave, was one of the most influential figures in the military history of Safavid Iran. Thanks to his intelligence and ingenuity, he achieved the highest military position, namely Sepahsalari in the Safavid era and Sufi-like and devotedly defended the borders of the North West and West of Iran. The present study, taking a descriptive and analytical approach, seeks to explain the basic question of the picture Safavid sources depict of Rostam Khan's military action against the Ottomans in the areas of Van, Harsin, Hillah, and Yerevan. The main hypothesis of the research is that the available evidence shows a two-way relationship between Rostam Khan's knowledge of military skills and geographical location of the region, as well as his correct understanding of the intensity of Ottoman hostility to Safavids and their coveted things in Georgia. The findings, while confirming this claim, show that the historical presence of Rostam Khan and his victories in the mentioned wars helped to strengthen the security of the northwestern borders of Iran until the fall of the Safavid government. Moreover, the Ottomans were forced to give up the lands of Georgia and Azerbaijan in the Treaty of Zahab, and their military movements stopped in that area until the beginning of the Afghan invasion of Isfahan.
استرآبادی، حسن بن مرتضیحسینی (1366)، تاریخ سلطانی: از شیخصفی تا شاهصفی، تصحیح احسان اشراقی، تهران: علمی.
اشراقی، احسان (1379)، «رستمخان سپهسالار صفوی به روایت بیژن یکی از واقعهنگاران»، تاریخ: ضمیمۀ مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، س.1، ش.1، بهار.
اصفهانی، محمدمعصوم بن خواجگی (1368)، خلاصهالسیر، به اهتمام ایرج افشار، تهران: علمی.
امامیخویی، محمدتقی (1395)، تاریخ امپراتوری عثمانی، تهران: سمت.
اولئاریوس، آدام (1369)، سفرنامه، ترجمۀ حسین کردبچه، ج 2، تهران: کتاب برای همه.
بابایی، سوسن و دیگران (1390)، غلامان خاصه: نخبگان نوخاستۀ دوران صفوی، ترجمۀ حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
بدلیسی، شرفخان بن شمسالدین (1377)، شرفنامه تاریخ مفصل کردستان، به اهتمام ولادیمیر ولییامینوف زرنوف، تهران: اساطیر.
برن، رهر (2537)، نظام ایالات در دورۀ صفویه، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
بیجن تاریخ صفویخوان، تاریخ رستمخان سپهسالار گرجی، نسخۀ میکروفیلم، مرکز اسناد و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، شمارۀ 3927.
ترکمان، اسکندربیگ (1317)، ذیل عالم آرای عباسی، به اهتمام احمد سهیلی خوانساری، تهران: انتشارات اسلامیه.
تفرشی، ابوالمفاخربن فضلالله حسینی سوانحنگار (1388)، تاریخ شاهصفی (تاریخ تحولات ایران در سالهای 1038-1052ﻫ ق.)، ضمیمۀ کتاب، مبادی تاریخ زمان نواب رضوان مکان (شاهصفی)(تاریخ تحولات ایران در سالهای 1038-1041ﻫ.ق.)، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محسن بهرامنژاد، تهران: میراث مکتوب.
ثواقب، جهانبخش (1391)،«سازمان سپاه و صاحبمنصبان نظامی عصر شاهصفی (1038-1052ق)»، مجلۀتاریخ اسلام و ایران، سال 22، دورۀ جدید، ش.14، پیاپی 101، تابستان.
جنابدی، میرزابیگ بن حسن (بیتا)، روضهالصفویه، 3ج، بیجا: بینا.
چلبی، اولیاء (1364)، کرد در تاریخ همسایگان؛ سیاحتنامۀ اولیاء چلبی، ترجمۀ فاروق کیخسروی، ارومیه: صلاحالدین ایوبی.
روزنامه سفر سلطانمراد چهارم به ایروان و تبریز (۱۰۴۴ - ۱۰۴۵ ھ.ق)(1390)، تصحیح و مقدمه یونس زیرک. منزلنامه بغداد (۱۰۴۸-۱۰۴۸ ھ.ق)، تصحیح و مقدمه خلیل ساحللیاوغلو؛ ترجمه از ترکی عثمانی، مقدمه، توضیحات و پیوستها نصرالله صالحی، تهران: طهوری.
شاملو، ولیقلی بن داودقلی (1375)، قصصالخاقانی، تصحیح حسن سادات ناصری، 2ج، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شیرازی، عبدیبیگ (1369)، تکملهالاخبار، تصحیح عبدالحسین نوائی، تهران: نشر نی.
صالحی، نصرالله (1388)، «لشکرکشی سلطانمراد چهارم به ایروان و تبریز: علل و نتایج (1045-1044ق.)»، مجلۀ تاریخ اسلام و ایران، سال 19، دورۀ جدید، ش.1، پیاپی 75، بهار.
قزوینی، میرزامحمدطاهر وحید (1383)، تاریخ جهان آرای عباسی، مقدمه، تصحیح و تعلیقات سیدسعید میرمحمد صادق، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
قزوینیاصفهانی، محمدیوسف واله (1382)، ایران در زمان شاهصفی و شاهعباس دوم (خلدبرین)، تصحیح و تعلیق و توضیح و اضافات دکتر محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
مستوفی، محمدمحسن (1375)، زبدهالتواریخ، تهران: دانشگاه تهران.
مائدا، هیروتاکه (1396)، چهار دودمان گرجی در عصر صفوی، ترجمه و تحشیه مصطفی نامداری منفرد، تهران: تمثال.
منشی، اسکندربیگ (1377)، تاریخ عالم آرای عباسی، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، 3ج، تهران: دنیای کتاب.
منشیقمی، احمدبن حسین (1383)، خلاصهالتواریخ، تصحیح احسان اشراقی، 2ج، تهران: دانشگاه تهران.
مهدوی، عبدالرضا هوشنگ (1364)، تاریخ روابط خارجی ایران از ابتدای دوران صفوی تا پایان جنگ دوم جهانی، تهران: امیرکبیر.
مهماننواز، محمود؛ سیاهپور، کشواد (1395)، «نقش خاندان باگراتیان گرجستان در تثبیت قدرت شاهصفی (1052-1038)»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دورۀ 9، شمارۀ 2، پاییز و زمستان.
نفیسی، علیاکبر (2535)، فرهنگ نفیسی ناظمالاطباء، ج 3، تهران: کتابفروشی خیام.
یحیائی، علی؛ گنجی هرسینی، اعظم (1397)، «اقدامات قرچغای خان و خاندان او در دوره صفویه»، تاریخ و فرهنگ، سال 50، شمارۀ 1، شمارۀ پیاپی 100، بهار و تابستان.
AKGÜNDÜZ, Ahmed (1996), "Gedik", Türkiye Diyanet Vakfi Islam
Ansiklopedisi (TDVIA), Vol.13.
Rota, Giorgio (2009), La Vita E I Tempi Di Rostam Khan (Edizione E Traduzione Italiana Del MS. British Library Add 7,655), Wien: OAW.
Toumanoff, C. (1988), "Bagratids", Encyclopedia Iranica, Vol.3, Fasc. 4.
Bahramnejad, M. (2021). An Analysis of the Role of Rostam Khan Gorji in the Iran-Ottoman Wars (1011-1045 AH): Van, Harsin, Hillah and Yerevan. Historical Study of War, 5(3), 1-24.
MLA
Mohsen Bahramnejad. "An Analysis of the Role of Rostam Khan Gorji in the Iran-Ottoman Wars (1011-1045 AH): Van, Harsin, Hillah and Yerevan". Historical Study of War, 5, 3, 2021, 1-24.
HARVARD
Bahramnejad, M. (2021). 'An Analysis of the Role of Rostam Khan Gorji in the Iran-Ottoman Wars (1011-1045 AH): Van, Harsin, Hillah and Yerevan', Historical Study of War, 5(3), pp. 1-24.
VANCOUVER
Bahramnejad, M. An Analysis of the Role of Rostam Khan Gorji in the Iran-Ottoman Wars (1011-1045 AH): Van, Harsin, Hillah and Yerevan. Historical Study of War, 2021; 5(3): 1-24.