نخستین شناخت ایرانیان از تسلیحات نظامی آمریکا در دوره قاجاریه و دستاوردهای آن (با تکیه بر مطبوعات و اسناد منتشر نشده)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه پیام نور تهران

10.29252/HSOW.5.4.75

چکیده

چکیده:
عرصة نظامی و تسلیحاتی یکی از موضوعاتی است که در دوره قاجاریه و بعد از شکست‌های ایران از روسیه بیش از پیش موردتوجه دولتمردان و متجددین قرار گرفت. آنها در این دوره به این نتیجه رسیدند که برای جبران عقب‌ماندگی ایران باید به پیشرفت‌های علمی و فنّاوری غرب دست یافت. یکی از کشورهایی که بعد از مشروطه به آن توجه ویژه‌ایی شد، آمریکا بود. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، و با تکیه بر مطبوعات و اسناد منتشر نشده درصدد پاسخ به این سؤال است که ایرانیان از طریق چه ابزارها و عناصری با تسلیحات نظامی آمریکا آشنا شدند و این شناخت چه تأثیر و پیامدهایی بر عرصه نظامی ایران گذاشت؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مطبوعات آن عصر و نمایندگان سیاسی ایران در واشنگتن گزارش‌های متعددی از دستاوردها و تحولات تسلیحاتی و نظامی این کشور ارائه دادند به‌گونه‌ای که بسیاری از سیاستمداران و متجددین ایرانی متقاعد شدند که آمریکا را به‌عنوان الگوی مناسب برای ایران در نظر گرفته و این کشور را بر دیگر کشورهای اروپایی برای خرید تسلیحات نظامی، استخدام متخصصین و مستشاران و اعزام دانشجو برای تحصیل در عرصه نظامی ترجیح دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iranians’ First Acquaintance of US Military Weapons during the Qajar Period and Its Achievements

نویسنده [English]

  • Fereshte jahani
PhD in History of Iran after Islam, Payame Noor University of Tehran
چکیده [English]

Abstract
One of the topics that increasingly draw the attention of rulers and modernists during the Qajar period and after the defeats of Iran by Russia concerned the military and weapons. During this period, they came to the conclusion that in order to compensate for Iran's backwardness, Western scientific and technological advances must be achieved. One of the countries that received special attention after the Constitution was the United States. The present descriptive-analytical study by relying on the press and unpublished documents, sought to shed light on the tools and elements through which the Iranians become acquainted with US military weapons, and the effect this knowledge had on the Iranian military arena. The findings of the study indicate that the Iranian press and political representatives in Washington at that time reported extensively on the country's armed and military achievements and developments, convincing many Iranian politicians and modernists that the United States was the right model for Iran to consider and, and to prefer this country to other European countries to buy military weapons, recruitment of specialists and advisers, and sending students to study in military fields.

کلیدواژه‌ها [English]

  • America
  • progressives
  • military arms
  • diplomats
  • advisors
  • Qajar press
  • students
  • . کتب و مقالات

    • ارفع الدوله، پرنس (1378). خاطرات پرنس‌ارفع‌الدوله، به‌کوشش علی دهباشی، تهران: نشر شهاب ثاقب با همکاری انتشارات سخن.
    • صحاف‌باشی تهرانی، ابراهیم (1357). سفرنامه، به کوشش محمد مشیری، چاپ اول، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
    • طالبوف، عبدالرحیم (2536). مسالک المحسنین، با مقدمه و حواشی باقر مومنی، تهران: شبگیر.
    • فرمانفرمائیان، حافظ (1355). تحلیل تاریخی سیاست خارجی ایران از آغاز تا امروز، ترجمه اسماعیل شاکری، تهران: انتشارات مرکز مطالعات عالی بین‌المللی.
    • معین‌السلطنه، حاج میرزا محمدعلی (1363). سفرنامه شیکاگو، به‌کوشش همایون شهیدی، چاپ اول، تهران: علمی.
    • موجانی، علی (1375). گزیده اسناد روابط ایران و آمریکا، تهران: وزارت امور‌خارجه.

    ب. روزنامه‌ها و مجلات

    • روزنامه اختر (1292ق)، شماره49.
    • روزنامه اختر (1295ق)، شماره 23.
    • روزنامه اختر (1296ق)، سال5، شماره 12.
    • روزنامه اختر (1304ق)، سال13، شماره22.
    • روزنامه اختر (1304ق)، سال13، شماره48.
    • روزنامه اختر (1305ق)، سال14، شماره41.
    • روزنامه اختر (1309ق)، سال18، شماره30.
    • روزنامه اختر (1309ق)، سال18، شماره32.
    • روزنامه اختر (1310ق)، سال19، شماره 13.
    • روزنامه اختر (1311ق)، سال 20، شماره 1.
    • روزنامه اختر (1311ق)، سال 20، شماره 18.
    • روزنامه اختر (1311ق)، سال 20، شماره 2.
    • روزنامه اختر (1313ق)، سال22، شماره24.
    • روزنامه اختر (1313ق)، سال22، شماره6
    • روزنامه اطلاع (1302ق)، شماره155.
    • روزنامه اطلاع (1307ق)، شماره 241.
    • روزنامه اطلاع (1318ق)، شماره 17.
    • روزنامه اطلاع (1319ق)، شماره 564.
    • روزنامه اطلاع (1320ق)، شماره 583.
    • روزنامه اطلاع (1320ق)، شماره 590.
    • روزنامه ایران (1295ق)، شماره 352.
    • روزنامه ایران نو (1327ق)، شماره17.
    • روزنامه ایران نو (1329ق)، شماره8.
    • روزنامه تربیت (1323ق)، شماره360.
    • روزنامه ثریا (1318ق)، سال2، شماره 35.
    • روزنامه ثریا (1321ق)، سال5، شماره2.
    • روزنامه چهره‌نما (1330ق)، سال9، شماره5.
    • روزنامه چهره‌نما (1333ق)، سال12، شماره 7.
    • روزنامه چهره‌نما (1335ق)، سال 14، شماره 45.
    • روزنامه حکمت (1317ق)، شماره13.
    • روزنامه حکمت (1322ق)، شماره 838.
    • روزنامه حکمت (1327ق)، شماره 941.
    • روزنامه علمی (1294ق)، شماره24.
    • روزنامه مجلس (1329ق)، شماره42.
    • روزنامه ناصری (1313ق)، سال2، شماره21.
    • روزنامه ناصری (1313ق)، شماره 27.
    • روزنامه ناصری (1316ق)، سال5، شماره21.
    • روزنامه ناصری (1317ق)، سال6، شماره 19
    • روزنامه وقایع اتفاقیه (1268ق)، شماره71.
    • روزنامه وقایع اتفاقیه (1270ق)، شماره156.
    • روزنامه وقایع اتفاقیه (1274ق)، شماره 386.
    • روزنامه وقایع‌اتفاقیه (1270ق)، شماره162.
    • مجله بهار (1340ق)، سال2، شماره5.
    • مجله فرنگستان (1924م)، سال 1، شماره2.

     

    ج. اسناد

    • - سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)، سند شمارۀ 28210/297.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 5423/293.
    • - ادارۀ اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه (استادوخ)، 1328ق، کارتن 10، پوشه 3.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1324ق، کارتن9، پوشه7.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1328ق، کارتن 20، پوشه3.
    • ــــــــــــــــــــــــ،1329ق، کارتن23، پوشه8.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1331ق، کارتن45، پوشه 16.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1330ق، کارتن37، پوشه20.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1335ق، کارتن22، پوشه3.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1302ش، کارتن33، پوشه9.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1303ش، کارتن33، پوشه10.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1306ق، کارتن20، پوشه3.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1323ق، کارتن4، پوشه14.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1333ق، کارتن21، پوشه1.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1302ق، کارتن36، پوشه16.
    • ــــــــــــــــــــــــ، 1322ق، کارتن9، پوشه5.