آسیب‌شناسی خاطره‌نویسی جنگ (مطالعه‌ی موردی مجموعه خاطرات هفت ستون)

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

چکیده

خاطره‌نویسی پایداری در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از نویسندگان  قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت خاطرات نبرد هشت‌‌ساله، تلاش برای درک «کلان‌روایت» در مجموعة خاطرات شفاهی جنگ بوده است. در روایت‌های تاریخی‌جنگ، معلوم می‌شود که مجموعه‌ای از چند گفتمان شامل تاریخ شفاهی، تاریخ، جزء‌نویسی (خرده روایت)، تحلیل و توصیف وضعیت کلان در آنها خلط شده است. یکی از مهم‌ترین دلایل این تنوع نگرش و در نتیجه تکثر نگارش، غلبه یافتن شیوه‌ی روایت خاطره، بدون پژوهش و اسلوب نگارش است. در این پژوهش با رویکرد انتقادی مجموعه خاطرات «هفت ستون» مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. هدف از این پژوهش نشان دادن مهم‌ترین آسیب‌های حوزه‌ی خاطره شفاهی و برجسته‌سازی وجوه مشترک نقصان در دیگر روایت‌های خاطرات شفاهی است. برخی از مهم‌ترین آسیب‌های نگارش خاطره در قالب چگونگی انتقال روایت جای دارد. این آسیب‌ها مجموعه‌ای درهم تنیده از شیوه‌ی روایت، عناصر روایی و ساختاری اجزاست که در مجموعه خاطرات مذکور و اغلب خاطرات شفاهی وجود دارد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Pathology of the Holy Defense Memory Writing Practice: the Case of Memories of Haft Sotoun

نویسنده [English]

  • Mahmood Ranjbar
چکیده [English]

  
 
Writing memories of the Holy Defense has appealed to many authors in recent years. A reason for the significance of the memories of this 8-year warfare has been the effort to grasp the "macro narrative" in the oral memories of the Holy Defense. In the historical narrations of the Holy Defense, it turns out that there exists a mixture of several discourses including oral history, history, micro narrative, analysis and description at a large scale. One of the main reasons for this diversity of views and hence the plurality of writing is the prevalence of narrating memories without carrying out research and conforming to writing styles.
In the present analytical-critical study, Memories of Haft Sotoun were analyzed and reviewed, aiming at depicting the most important threats to oral memory and highlighting common defects in other kinds of narrations of oral memories. Some of the most important threats of writing memories lie in the format how narratives are transmitted. They comprise an intertwined  set of the narrative style, narrative and structural elements that exist in the memories collection analyzed and in most oral memories.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • pathology
  • memory writing
  • the Holy Defense
  • Ali Farjud
  • narratology
ـ احمدی، بابک (1385). حقیقت و زیبایی، تهران: نشر مرکز.
ـ توتونی، پروین (1374). «اصفهان و خاندان صفویه از دیدگاه نویسندگان و جهانگردان انگلیسی ‌در قرن 16ـ17ـ18 میلادی» ، فصلنامه ادبی سیمرغ، سال دوم، شماره یک و دو، صص332ـ338.
ـ تولان، مایکل (1386). روایت‌شناسی، درآمدی زبان‌شناختیـ نتقادی، ترجمه فاطمه علوی و فاطمه نعمتی،‏ تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
ـ حرّی، ابوالفضل (1393). کلک خیال‌انگیز، بوطیقای ادبیات وهمناک، تهران: نشر نی.
ـ دهقان، احمد (1386). خاک‌های خاطره، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.
ـ رنجبر، محمود (1393). «آسیب‌شناسی خاطره‌نویسی با محور نقد کتاب خاطرات: بلبا»،  مجموعه مقالات پنجمین‌کنگره سراسری ادبیات پایداری، کرمان: دانشگاه شهید باهنر. صص37ـ54.
ـ شیرعلی‌‌نیا، جعفر (1392). دایره‌المعارف مصور تاریخ جنگ ایران و عراق، تهران: سایان.
ـ فرجود، علی (1393). هفت‌ ستون، انتشارات حرف نو.
ـ کمری، علیرضا (1381). یادمانا (پنج مقاله درباره خاطره‌نویسی و خاطره‌‌نگاشته‌های جنگ و جبهه)، تهران: سوره مهر.
ـ کمری، علیرضا (1383). با یاد خاطره (درآمدی بر خاطره‌نویسی و خاطره نگاشت‌های پارسی در تاریخ ایران)، تهران، سوره مهر.
ـ گات، بریس، مک لویس، دومینیک (1391). دانشنامة زیبایی‌‌شناسی، ترجمه گروه مترجمان، تهران: موسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن.
ـ مدرسی، فاطمه (1390). فرهنگ توصیفی نقد و نظریه‌های ادبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـ مکاریک، ایرنا ریما (1388). دانش‌نامه نظریه ادبی، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
ـ میرصادقی، جمال (1388). عناصر داستان، تهران، انتشارات سخن.
ـ نورایی، مرتضی ابوالحسنی، ترقی، مهدی (1389). مقایسه تحلیلی خاطره‌نگاری با تاریخ شفاهی، نشریه گنجینه اسناد، شماره 80، صص 96ـ122.
ـ هال، استوارت (1386). غرب و بقیه: گفتمان و قدرت، ترجمه محمود متحد، تهران، آگه.