پیامدهای جنگ جهانی دوم بر مناطق کرانه‌ای و پس‌کرانه‌ای خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خلیج ‌فارس

2 دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه خلیج فارس.

چکیده

مسأله پژوهش حاضر بررسی پیامدهای جنگ جهانی دوم بر مناطق ساحلی و پس‌کرانه‌ای خلیج فارس است و فرض بر این است که آن جنگ پیامدهای منفی زیادی از جمله گسترش تشتت سیاسی و کاهش محسوس میزان تجارت و روابط تجاری ایران با سایر مناطق، بنادر و کانون‌های تجاری جهانی و در نتیجه رکود اقتصادی و افت تجارت خارجی ایران در خلیج فارس داشته است.
خلیج فارس به عنوان مهم‌ترین شاهراه اقتصادی ایران در آن مقطع تاریخی، تأثیرات زیادی در تحولات سیاسی، اقتصادی واجتماعی ایران داشت و هرگونه تغییری در کرانه‌ها و مناطق پس‌کرانه‌ای آن موجب تأثیرگذاری بر سایر مناطق و حتی مرکز ایران می‌شد. این مقاله برآن است با استناد به منابع و اسناد معتبر تاریخی پیامدهای این رویداد بزرگ تاریخی را در مناطق کرانه‌ای و پس‌کرانه‌ای خلیج فارس مورد بررسی قرار دهد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Consequences of World War II for the Persian Gulf's Coastal Areas and Hinterlands

نویسندگان [English]

  • habibollah saeedinia 1
  • abdolrazaq malaki 2
چکیده [English]

As an international phenomenon, World War II (WWII) had severe impacts on different regions of the world and on Iran. One of these regions, which was of global significance and was regarded as one of the most important economic and commercial centers in the world, was the Persian Gulf and its surrounding regions because at that time the Persian Gulf, being the most important economic trade route of Iran, had a great impact on political, economic and social developments of the country and any changes in the coastal areas and the surrounding regions could influence other, even the country's central, regions. In short, WWII had a direct impact on political, economic and even social life of the Persian Gulf and its surrounding areas and brought about different consequences. Therefore, drawing on reliable historical documents, this study, as its main concern, seeks to investigate the consequences of WWII, as an important historical event, for the Persian Gulf's coastal areas and hinterlands. 
It is hypothesized that WWII had serious effects leading to negative consequences such as the spread of political divisions and the reduction in Iran's trade level and commercial relations with the world's trade regions and centers and as a result the appearance of economic depression and a downfall in the country's foreign trade in the Persian Gulf. 
The present research took a scientific and historical approach, using library method and historical documents to study the effects aforementioned.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • coastal areas
  • hinterlands
  • political divisions
  • economic centers
  1. ـ ابرلینگ، پی‌یر، (1358)، «سیاست قبیله‌ای انگلستان در جنوب ایران»، ترجمه‌ کاوه بیات، ماهنامه نور، ش4و5، آذرماه.
  2. ـ استورات، ریچارد، (1370)، در آخرین روزهای رضاشاه، تهاجم روس و انگلیس به ایران در شهریور1320، ترجمه‌عبدالرضا هوشنگ مهدوی وکاوه بیات، تهران: چاپخانه رخ.
  3. ـ اسکرین، کلرمونت، (1363)، جنگ جهانی در ایران، ترجمه‌ غلامحسین صالح یار، بی‌جا: نشر سلسله.
  4. ـ اطلاعات،  2 بهمن 1320، شماره 47756.
  5. ـ اطلاعات، 17 تیر1321، شماره4932.
  6. ـ اطلاعات، 25 آذر 1320، شماره 4739.
  7. ـ اطلاعات، 26 آذر1321، شماره5347.
  8. ـ اطلاعات، 8 آبان1321، شماره5038.
  9. ـ اطلاعات، 9 آذر1320، شماره4693.
  10. ـ اطلاعات، 9 خرداد1321، شماره4893.
  11. ـ الموتی، ضیاءالدین. (1370). فصولی از تاریخ مبارزات سیاسی واجتماعی ایران، تهران: انتشارات چاپخش، 1370.
  12. ـ بولارد، ریدر. (1362). شترها باید بروند، ترجمه‌حسین ابوترابیان، تهران: نشرنو.
  13. ـ پیرا، فاطمه. (1379). روابط سیاسی، اقتصادی ایران و آلمان (بین دوجنگ جهانی)، تهران: مرکزاسناد انقلاب اسلامی ایران.
  14. ـ تاریخچه سی ساله بانک ملّی ایران، از 1337ـ1307ش.، تهران.
  15. ـ تبرائیان، صفاءالدین. (1371). ایران در اشغال متفقین، تهران: نشررسا.
  16. ـ ترازنامه بانک ملی ایران، 1324ش.
  17. ـ تلگراف اهالی شادگان به نخست‏وزیر. (1323). شماره 8- مورخ 5 اردیبهشت 1323، اسناد نخست‏وزیری، شماره تنظیم 302-.111003
  18. ـ تلگراف چند تن از اهالی دزفول به نخست‏وزیر. (1322). مورخ 28 فروردین 1322، شماره تنظیم 111003-330.
  19. ـ تلگراف سیف‏پور فاطمی به رهنما معاون نخست‏وزیر. (1322). شماره تلگراف 274،مورخ‏ 18/1/22،شماره تنظیم:288-111003
  20. ـ تیلر، ا.جی.پی. (1363). ریشه‌های جنگ جهانی دوم، ترجمه محمدعلی طالقانی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی
  21. ـ جمعی از نویسندگان. (1374). گذشته چراغ راه آینده است، تهران: انتشارات جامی.
  22. ـ حسینی فسایی، میرزاحسن. (1340). تاریخ فارسنامه ناصری، ج1، تهران: انتشارات سنایی.
  23. ـ دبورین، گ.ا. (1369). رازهای جنگ جهانی دوم، ترجمه‌ کیخسرو کشاورزی، تهران: نشرگوتنبرگ.
  24. ـ ذوقی، ایرج. (1368). ایران و قدرت‌های بزرگ در جنگ جهانی دوم، تهران: انتشارات پاژنگ.
  25. ـ رفیعی مهرآبادی، محمد. (1368). منشور گورکانی، رقابت شوروی و انگلستان، تهران: موسسه مطبوعاتی عطایی.
  26. ـ روزولت،کرومیت. (1359). کودتا در کودتا، ترجمه‌علی اسلامی، تهران: چاپخش.
  27. ـ زرگر، علی‌اصغر. (1372). تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در دوره رضاشاه، ترجمه‌ کاوه بیات، تهران: انتشارات پروین.
  28. ـ سیف پورفاطمی، نصرالله. (1379). گزند روزگار، تهران: نشرشیرازه.
  29. ـ صدر، جواد. (1381). نگاهی از درون، خاطرات سیاسی دکتر جواد صدر، به کوشش مرتضی رسولی پور، تهران: نشر علم.
  30. ـ عتیق‌پور، محمد. (1379). بلوای نان فاجعه 17 آذر 1321، تهران: انتشارات شریف.
  31. ـ عزتی، عزت‌الله. (1371). ژیوپولتیک، تهران: انتشارات سمت.
  32. ـ غنی، سیروس. (1377). ایران برآمدن رضاخان بر افتادن قاجارها، ترجمه ‌حسن کامشاد، تهران: نشر نیلوفر.
  33. ـ فیلد، لیتل و هنری ویلسون. (1381). تاریخ اروپا از 1815م به بعد، ترجمه‌ فریده قرچه‌داغی، تهران: انتشارات علمی ـ فرهنگی.
  34. ـ قشقایی، خسرو. (1340). «بگویید تا بگویم»، نشریه باختر امروز، دوره دوم، س1، ش23، چاپ مونیخ، دوشنبه30 بهمن.
  35. ـ قشقایی، محمدحسین. (1381). مصاحبه، شهریور 1381.
  36. ـ قشقایی، ملک منصور (1382). مصاحبه، اردیبهشت 1382.
  37. ـ گلشاییان. (1320). مصاحبه مطبوعاتی وزیر دارایی گلشاییان، اطلاعات، شماره4460، مورخه 3/7/1320ش.
  38. ـ میلزا، پیر وسرژبرشتین. (1370). تاریخ قرن بیستم، ترجمه‌ دکتر امان‌الله ترجمان، تهران:‌ آستان قدس رضوی.
  39. ـ میلسپو، آرتو. (1370). خاطرات جنگ جهانی دوم، ترجمه‌عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: نشر البرز.
  40. ـ میمندی‌نژاد، محمدحسین. (1329). نفت دشمن شماره یک ایران، تهران: چاپخانه چهره
  41. ـ ناصری. (1320). سخنرانی در جلسه 8/8/1320، از مجلس شورای ملی.
  42. ـ نامه پاکت‏های ‏245، 249، 251، 256، 263، 275، 277، 306، 316 و327.
  43. ـ نامه هژیر به ایدن. (1356). به نقل از درباره سوم شهریور و نقش ایران در جنگ جهانی‏ دوم، تهران: انتشارات مرکز پژوهش و نشر فرهنگ سیاسی دوران پهلوی.
  44. ـ وزارت دارایی. (1320). اطلاعیه به امضای لقمان نفیسی، در روزنامه اطلاعات، شماره 4659، مورخه 9/8/1320.
  45. ـ وزیر بهداری به نخست‏وزیر. (1322). نامه شماره 8659، مورخ 2/3/1322، اسناد نخست‏وزیری، شماره تنظیم 295-111003.
  46. ـ وزیر کشور به نخست‏وزیر. (1322). نامه شماره 3437/د مورخ 22/1/1322، شماره‏ تنظیم 295ـ111003.
  47. ـ وزیر کشور به نخست‏وزیر. (1323). نامه شماره 388/4/10487، مورخ‏ 24/2/1323، شماره تنظیم:325-111003.
  48. ـ هوشنگ مهدوی، عبدالرضا. (1377). تاریخ روابط خارجی ایران از ابتدای صفویه تاپایان جنگ جهانی دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  49. ـ هولتوس،شولتسه. (1366). سپیده دم در ایران، ترجمه‌ مهرداد اهری، تهران: نشرنو.
  50. iran political diaries  1881-1965.vol12,archive  edition  university  of  London.1997.
  51. polish war  cemeteries in iran  rodaochrony, psmieci  walk  meceen stwa,Warszawa.2002.
  52. steepat,fritz ,iran,zwischenden  weltmaech ten. 1941-1948 europa  archive.1948
  53. messer  schmidet.iran'koeln. 1953.