راهبردهای نظامی پیامبر اکرم (ص) و تأثیر آن بر مناسبات سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی(PhD) علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران

3 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران

چکیده

پیامبر اکرم (ص) در مناسبات سیاسی خود، راهبردهای مختلفی به کار می­گرفت که یکی از این راهبردها، راهبرد نظامی بود؛ ولی این پرسش مطرح است که پیامبر از چه راهبردهای نظامی استفاده کرد و تا چه حد این راهبردها را برای اهداف خود و تنظیمات مناسبات سیاسی به کار برد. این نوشتار اثبات می­کند که پیامبر (ص) از حمله­ی نظامی کمترین استفاده را می­کرد و بیشتر از موضع دفاعی بهره می­برد؛ که آثار آن بر مناسبات سیاسی ایشان مشهود است. بر این اساس، هدف از این مقاله ارائه­ی شواهد در اثبات ادعای به کارگیری راهبرد دفاعی، نظامی و بازدارندگی آن حضرت در مناسبات سیاسی و تثبیت حکومت اسلامی است. نویسندگان به شیوه­ی توصیفی- تحلیلی و با بررسی منابع تاریخی در راستای این موضوع به پژوهش پرداخته­اند. نتایج پژوهش نشان می­دهد با اینکه اقدامات نظامی پیامبر اکرم (ص) صرفاً دفاعی بوده، به قدری دقیق تاکتیک­های خود را در سریه­ها و غزوات به کار برده است که توانسته مناسبات سیاسی در جزیرة العرب را تغییر دهد و مردم را به پذیرش اسلام تشویق کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Military Strategies of the Prophet (SAW) and their Effects on Political Relations

نویسندگان [English]

  • Abdulkhaliqh Saeidi Abu-Ishaqhi 1
  • Ali Mohammad Mirjalili 2
  • Yahya Mirhosseini 3
1 PhD Student of Qur’anic sciences and Hadith, Faculty of Theology and Islamic Studies, Meybod University, Meybod, Iran
2 Professor, Department of Qur’anic Sciences and Hadith, Faculty of Theology and Islamic Studies, Meybod University, Meybod, Iran
3 Associate professor, Department of Qur’anic Sciences and Hadith, Faculty of Theology and Islamic Studies, Meybod University, Meybod, Iran
چکیده [English]

In his political relations, the holy prophet (SAW) used strategies of various types, one of which was the military one. In this regard, some questions to answer concern the nature of military strategies used by the prophet and the extent to which he employed them to fulfill his aims and to adjust political relations. The outcome of this stance is evident in his political relations. The findings of the present descriptive-analytical study that surveys historical sources show that the prophet (SAW) made the least use of military attacks, and mainly benefited from defensive positions as a deterrence strategy aimed at stabilizing the Islamic government. To prove this, the present article provides evidence. The results also show that although the prophet’s military actions were merely defensive, he has used his war tactics so accurately that he could alter the political relations in the Arabian Peninsula and encourage people to accept Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • the Holy Prophet (SAW)
  • military strategy
  • political relations
  • battle

مراجع

ـ قرآن کریم (1389). ترجمه مکارم شیرازی، ناصر، قم: نشر نگارش.
- ابن أبی جمهور احسائی (1405). عوالی اللئالی العزیزیة، تصحیح: محمد بن زین الدین،، قم: دار سید الشهداء(ع).
- ابن أبی الحدید، عبد الحمید (1404). شرح نهج البلاغة، قم‏: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
- ابن اثیر، أبو الحسن على بن محمد جزرى (1385). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر - دار بیروت.
- ابن اثیر، أبو الحسن على بن محمد جزرى ( 1409). أسد الغابة فى معرفة الصحابة، بیروت: دار الفکر.
 - ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى‏ (1385)‏‏. دعائم الإسلام، تصحیح آصف فیضى‏، چاپ دوم، قم‏: مؤسسة آل البیت (ع)‏.
- ابن سیدالناس یعمری، أبو الفتح محمد بن عبد الله(1414). عیون الأثر فى فنون المغازى و الشمائل و السیر، تعلیق: ابراهیم محمد رمضان، بیروت: دار القلم.
- ابن عبدالبر. یوسف بن عبد الله (1412). الاستیعاب فى معرفة الأصحاب، تحقیق على محمد البجاوى، بیروت: دار الجیل.
- ابن کثیر دمشقى، أبو الفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر (1407). البدایة و النهایة، بیروت: دار الفکر.
- ابن هشام، عبد الملک بن هشام الحمیرى المعافرى (بى­تا). السیرة النبویة، تحقیق مصطفى السقا و ابراهیم الأبیارى و عبد الحفیظ شلبى، بیروت: دار المعرفة.
- امین، سید محسن (1403). اعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
- بلاذرى، ‏ أحمد بن یحیى بن جابر (1996). انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلى، بیروت: دار الفکر.
ـ بیهقی، احمد بن الحسین (بی­تا). السنن الکبری، بیروت: دارالفکر.
ـ حسن بیگی، علی (1393). «واکاوی تأثیر باور کلامی مورخان اسلامی بر همانند­سازی میان جنگ­های خلفا با جنگ­های پیامبر(ص)». نشریه پژوهش­های اعتقادی کلامی، شماره 15، پاییز 1393، صص7-30.
ـ جعفری، سید اصغر (1398). «نقش دیپلماسی دفاعی در امنیت پایدار مبتنی بر دیدگاه امام خامنه­ای مد ظله العالی». فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، سال هفدهم، شماره 78، صص63-88.
- جعفریان، رسول (۱۳۸۰). تاریخ تحلیلی اسلام؛ سیره رسول خدا، قم: الهادی.
- حسینی، سید مجتبی (1384). تاریخچه سیاسی اقتصادی صدر اسلام، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
- ذهبى، شمس الدین محمد بن احمد (1413). تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبد السلام تدمرى، چاپ دوم، بیروت: دار الکتاب العربى.
- رشید رضا، محمد رشید بن علی رضا (1990)، تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار)، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
- زمانی، محمد حسن (1385). مستشرقان و قرآن. قم: بوستان کتاب.
ـ سیوطی، جلال الدین (1365). الدر المنثور، جده: دارالمعرفة.
- شاذلی، سید بن قطب بن ابراهیم (1412). فی ظلال القرآن. چاپ هفدهم، بیروت- قاهره: دارالشروق.
- شرفی، عبدالمجید (2008). الاسلام بین الرسالة و التاریخ. چاپ دوم، بیروت: دار الطلیعة.
ـ صادقی کاشانی، مصطفی (1379). «برخوردهای مسالمت آمیز پیامبر(ص) با یهود»، تاریخ اسلام، شماره 2، تابستان 1379، صص7-27.
- صالح، احمد علی (1385). دولت رسول خدا، ترجمه: هادی انصاری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ـ صالحى شامى، محمد بن یوسف (1414). سبل الهدى و الرشاد فى سیرة خیر العباد، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و على محمد معوض، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ـ صنعانی، عبدالرزاق (بی­تا). المصنف، بی­جا: المجمع العلمی.
-طباطبایى، سید محمد حسین (1417). ‏المیزان فى تفسیر القرآن‏، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
- طبرسى، فضل بن حسن (1390‏). ‏إعلام الورى بأعلام الهدى، ترجمه عزیز الله عطاردی، چاپ سوم، تهران: اسلامیه‏.
- طبری، محمد بن جریر (1387). تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، چاپ دوم، بیروت: دار التراث.
- عاملی، سیدجعفر مرتضی (۱۳۹۰). سیره صحیح پیامبر اعظم، ترجمه محمد سپهری. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- علیخانی، علی اکبر (1386). سیاست نبوی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- قمى، على بن ابراهیم (1367).تفسیر القمى، تصحیح سیدطیب موسوى جزایرى، چاپ چهارم، قم: دار الکتاب.
- کلینى، محمد بن یعقوب (1407‏). ‏الکافی، تصحیح على­اکبر غفارى و محمد آخوندى، چاپ چهارم، تهران: اسلامیه.
- مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى (1403). بحار الأنوار، چاپ دوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- مفید، محمد بن محمد (1413).الفصول المختارة، قم: کنگره شیخ مفید.
- مقدسى، مطهر بن طاهر ( 1374)، (البدء و التاریخ) آفرینش و تاریخ، ترجمه محمدرضا شفیعى کدکنى، تهران: نشر آگه.
- مقریزى، تقى الدین أحمد بن على (1420). إمتاع الأسماع بما للنبى من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، تحقیق محمد عبد الحمید النمیسى، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ـ میرشکاری، جواد (1388). فرهنگ واژه­های مصوب فرهنگستان. دفتر ششم، تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ـ نصیری فقیر سمیعی، فرهاد (1395). «رابطه استراتژی(راهبرد) با تاکتیک(راهکار)»، دو ماهنامه مهندسی مدیریت، شماره 65، خرداد و تیر 1395، صص56-58.
- واقدی، محمد بن عمر (1409). المغازى، تحقیق مارسدن جونس، چاپ سوم، بیروت: مؤسسة الأعلمى.
- همدانى: قاضى ابرقوه، رفیع الدین اسحاق بن محمد (1377). سیرت رسول الله، تحقیق اصغر مهدوى، چاپ سوم، تهران: خوارزمى.
-یعقوبى، ابن واضح احمد بن ابى یعقوب (بی­تا). تاریخ الیعقوبى، بیروت: دار صادر.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار