نقش تدابیر نظامی در تثبیت قدرت سیاسی موحدون در اندلس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، عضو هیئت علمی مجتمع آموزش عالی اسفراین، گروه معارف اسلامی، اسفراین، خراسان شمالی، ایران

چکیده

مسئله اندلس برای دولت­هایی که در مغرب اسلامی روی کار می­آمدند، همواره اهمیت داشته و برای استقرار و استمرار قدرت سیاسی خود در آنجا تدابیر و برنامه­هایی در نظر می­گرفتند. از جمله دولت­هایی که در مغرب اسلامی قدرت یافت و حاکمیتی مقتدر ایجاد کرد، موحدون بود که در قرن ششم هجری/ دوازدهم میلادی مطرح گشت و موفق شد قدرت سیاسی خود را در اندلس استقرار بخشد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در صدد پاسخ به این پرسش­ها است که چه رویکردی در ساختار قدرت موحدون با توجه به شرایط قرن ششم هجری در خصوص اندلس اتخاذ شد؛ و موحدون چگونه موفق شدند حاکمیت خود را در اندلس حفظ کنند. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که موحدون، با اتخاذ تصمیمات و تدابیر نظامی مناسب ضمن اینکه موفق شدند حاکمیت خویش را در اندلس تثبیت کنند، توانستند در جهت تداوم قدرت با مدعیان سیاسی و مسیحیان روبه­رو شوند؛ مسئله­ای که با استفاده از برنامه­های نظامی عملیاتی شد و در راستای استقرار قدرت سیاسی موحدون نقش­آفرینی کرد. این امر در نحوه­ی مواجهه موحدون با مدعیان سیاسی و مسیحیان در آن منطقه به خوبی قابل تحلیل است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Role of Military Plans in Stabilizing the Political Power of Almohads in Andalusia

نویسنده [English]

  • Mohammad Hassan Behnamfar
Assistant Professor, Department of Islamic Teachings, Higher Education Complex of Esfarayen, North Khorasan, Iran
چکیده [English]

Andalusia has always been important for the governments that came to power in the Islamic Maghreb. They employed measures for the establishment and continuation of their political power there. Among the governments that gained power in the Islamic Maghreb and established a powerful rule was the Almohads that emerged in the 6th century AH (12th century AD) and succeeded in establishing its political power in Andalusia. This descriptive-analytical research sought to identify the approach adopted regarding Andalusia in the power structure of the Almohads, considering the conditions of the sixth century. It also addressed how the Almohads managed to maintain their sovereignty in Andalusia. Research findings show that the Almohads were successful in establishing their rule in Andalusia by making appropriate military decisions and plans and were able to encounter political contenders and Christians.  A problem that was implemented using military programs and played a role in establishing the political power of Almohads. This can be well analyzed in the way they faced political claimants and Christians in that region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Almohads
  • Andalusia
  • military plans
  • Christians
  • ابن­ابار، ابوعبدالله محمدبن عبدالله (1985). الحله السیراء، تحقیق و تعلیق: حسین مونس، قاهره: دارالمعارف.
  • ابن ابی­زرع فاسی، ابوالحسن علی بن عبدالله (1420ق / ۱۹۹۹). الانیس المطرب بروض القرطاس فی اخبار ملوک المغرب و تاریخ مدینه فاس، به کوشش عبدالوهاب بن منصور، رباط: المطبعه الملکیه.
  • ابن­اثیر، ابوالحسن علی بن­محمد (1967). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار الصادر و دار البیروت.
  • ابن­خطیب غرناطی، لسان الدین ابوعبدالله محمد (1977). الاحاطه فی اخبار غرناطه، تحقیق محمد عبدالله عنان، قاهره: بی­نا.
  • ابن­خطیب غرناطی، لسان الدین ابوعبدالله محمد (1347). الدولة النصریه، قاهره: المطبعة السلفیه.
  • ابن­خلدون، عبدالرحمن (1959). العبر و دیوان المبتداء و الخبر، بیروت: دارالکتاب البنانی.
  • ابن صاحب الصلاة، ابو مروان عبد الملک (1964). المن بالامامة علی‏ المستضعفین بأن جعلهم الله أئمة و جعلهم الوارثین. تحقیق، عبدالهادی التازی، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
  • ابن­عذاری مراکشی، ابوالعباس احمد بن­محمد (1960). البیان المغرب فی اخبار الاندلس و المغرب، (القسم الموحدی) ج3، تحقیق محمدابراهیم کتانی و دیگران، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
  • ابن­قطان مراکشی، علی بن­محمد (1990). نظم الجمان لترتیب ماسلف من اخبار الزمان، تحقیق، محمود علی مکی، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
  • أبورمیلة، هشام (1404ق/ 1984). علاقات الموحدین بالممالک النصرانیة و الدول‏ الاسلامیة فی الاندلس، عمان: دار الفرقان.
  • الاستبصار فی عجائب الامصار (1985م). تحقیق سعد زغلول عبد الحمید، مغرب: الدار البیضاء.
  • بیذق، ابی­بکر صنهاجی (1980). اخبار المهدی بن تومرت و بدایه دوله الموحدین، تحقیق: لویی پرونسال، پاریس.
  • پرونسال، لویی (1941). مجموعه رسائل موحدیه من انشاء کتاب الدوله المومنیه، رباط الفتح: مطبوعات معهد العلوم العلیا المغربیه.
  • حتامله، محمد (2000). الاندلس التاریخ و الحضاره و المحنه، عَمّان: المکتبه الوطنیه.
  • الحلل الموشیة فی ذکر الأخبار المراکشیة (1979). تحقیق سهیل زکار، مغرب: الدار البیضاء.
  • حمیری، عبدالمنعم (1984). الروض المعطار فی خبر الاقطار، تحقیق احسان عباس، لبنان: مکتبه لبنان.
  • سالم، عبدالعزیز و عبادی، احمد مختار (1969). تاریخ البحریه الاسلامیه فی المغرب و الاندلس، بیروت: دارالنهضه العربیه.
  • سلاوی، احمد (1955). الاستقصاء لاخبار دول مغرب الاقصی، مغرب: دارالبیضاء دارالکتاب.
  • عزاوی، احمد (1995). کتاب دواوین الانشاء الموحدیه: رسائل موحدیه مجموعه جدیده، القنیطره- المغرب: منشورات کلیه الآداب و العلوم الانسانیه.
  • عمرموسی، عزالدین (1381). دولت موحدون در غرب جهان اسلام «تشکیلات و سازمان­ها»، ترجمه، صادق خورشا، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
  • عنان، محمدعبدالله (1369). تاریخ دولت اسلامی در اندلس، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، ج3 و 4 تهران: انتشارات کیهان.
  • مراکشی، عبدالواحد (1390). المعجب فی تلخیص اخبار المغرب، ترجمه: محمد رضا شهیدی پاک، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • مقری تلمسانی، أحمد بن محمد (1968). نفح الطیب من غصن الأندلس الرطیب، تحقیق، إحسان عباس و محمد محیی الدین عبدالحمید، ج1، بیروت: دار صادر.
  • مونس، حسین (1996). موسوعه تاریخ الاندلس، مصر: مکتبه الثقافیه الدینیه.
  • نویری، شهاب الدین احمدبن عبدالوهاب (1423). نهایه الارب فی فنون الادب، قاهره: دار الکتب و والوثائق القومیه.
  • وزیر سراج، محمدبن محمد (1948). الحلل السندسیه فى اخبار التونسیه، به کوشش محمد الحبیب الهلیه، بیروت: دارالغرب الاندلسى.
  • Bennison, A. K. (2017). Relations between Rulers and Ruled in the Medieval Maghrib: The “Social Contract” in the Almoravid and Almohad Centuries, 1050–1250. Comparative Islamic Studies, 10(2), 137–156. https://doi.org/10.1558/cis.31619.
  • Chalmeta, P. (1973), El senor del zoco en Espana: edaded media y moderna, contribucion al estudio de la historia del mercado. Instituto Hispano-Arabe de Cultura, Madrid.
  • Huici Miranda, (1956). Las Grandes Batallas de La Reconquista, Madrid.
  • Kennedy, H. )1996(. Muslim Spain and Portugal: a political history of al-Andalus, London; New York.
  • Laroui, Abdallah and Ralph Manheim, (1977) The History of the Maghrib: An Interpretive Essay. Princeton University Press.
  • Torres Balbás, L. )2007(. Ciudades Hispano-musulmanas, Arabic trans. M. Yaʿlā, vol. 1, Rabat.