بررسی تأثیرات جنگ بر زندگی اجتماعی مردم در گستره قلمرو آل مظفر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور

2 دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام

چکیده

با توجه به نقش بسزای جنگ­ها در چگونگی تاریخ زندگی بشر، بررسی پیامدها و تأثیرات جنگ­ها بر زندگی اجتماعی مردم، برای شناخت جامع و دقیق تاریخ اجتماعی حائز اهمیت است. از همین رو نوشتار حاضر با تکیه‌بر منابع دست‌اول و تحقیقات معتبر و با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به مطالعه پیامدها و تأثیرات جنگ­های آل مظفر(795-713ق) بر زندگی اجتماعی مردم قلمرو آنان می‌پردازد. نتایج بررسی، نشان می­دهد که عواملی همچون اوضاع سیاسی و نظامی آشفته قرن هشتم قمری، رقابت اعضای خاندان آل مظفر بر سر حکومت، منازعه مظفریان با حکومت‌های محلی پیرامون و حملات برخی قبایل به قلمرو مظفریان، سبب پیدایی و تداوم جنگ­های مکرر داخلی و خارجی در عهد آل مظفر گردید. این جنگ­ها، پیامدها و تأثیرات قابل‌توجه بر زندگی اجتماعی مردم در قلمرو مظفریان داشته است. ازجمله پیامدها و آثار زیان­بار جنگ­های آل مظفر، کشتار، تقلیل جمعیت و غارت و ویرانی، تأثیرات اقتصادی چون افزایش فقر و گرسنگی، بیکاری، رکود اقتصادی و کاهش درآمد، تنزل اخلاق و انحطاط ارزش­های فرهنگی، پریشانی اندیشه و یأس و ناامیدی مردم، رونق تصوف و گرایش روزافزون مردم به خانقاه­های صوفیان، و رشد اندیشه تقدیرگرایی و به دنبال آن سست شدن بنیان­های فلسفی و رشد خرافه‌پرستی بود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of War on People's Social Life in the Territory of the Muzaffarids

نویسندگان [English]

  • Jamshid Norouzi 1
  • Mozhgan Sadeghifard 2
1 Corresponding Author: Associate Professor, Department of History, Payame Noor University; Email: mailto:njamshid1346@gmail.com
2 PhD in Post-Islamic Iranian History; Email: mozhgan.sadeghifard@yahoo.com
چکیده [English]

Regarding the weighty role of wars on the formulation of mankind's life history, the investigation of the effects and consequences of wars on the people's social life is of great importance for obtaining an exact and inclusive knowledge of the social history. Taking a descriptive-analytical approach and relying on first-hand resources and reliable research, the present paper thus aimed at investigating the effects and consequences of the wars on people's social life during the Muzaffarids (713-795 AH). The findings indicate that factors such as deranged military and political atmosphere of the eight century AH, rivalry of members of the Muzaffarids over power, challenges of the Muzaffarids with peripheral local sates, and the attacks of some tribes on the Muzaffarids led to the emergence and continuation of numerous domestic and foreign wars in this era. These wars had considerable impacts and consequences on people's social life within the Muzaffarid territory including massacre, population reduction, looting and destruction, economic effects such as increased poverty and starvation, unemployment, depression, income detraction, moral degradation, decline of cultural values, distressing thought, disappointment and despair of people, growth of Sufism, increasing interest in Sufi khanqahs, flourishing fatalism and as a result weakening of philosophical foundations and the growth of superstitions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • war
  • the Muzaffarids
  • population downgrade
  • destruction and poverty
  • disappointment
  • moral degradation
  • growth of Sufism
  1. -اسفزاری، معین­الدین(1339)، روضات­الجنات فی اوصاف مدینه الهرات، حواشی و تعلیقات محمدکاظم امام، تهران: دانشگاه تهران.
  2. -امیری خراسانی، احمد، و میرشکار، زهرا(1396)، «جامعه‌شناسی و روان‌شناسی جنگ»، متن شناسی ادب فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شماره 3، صص32-17.
  3. -بارانی، محمدرضا(شماره 40)،«گرایش شیعیان به تشیع در عصر ایلخانان»،ماهنامه معرفت.
  4. جعفری، جعفر بن محمد بن حسن(1343)، تاریخ یزد، محقق و مصحح ایرج افشار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  5. -جنید شیرازی، معین­الدین ابوالقاسم(1328)، شدالازار فی حط الاوزار عن زوار المزار، به تصحیح و تحشیه محمد قزوینی و عباس اقبال، تهران: مطبعه مجلس.
  6. -حافظ ابرو، عبدالله بن لطف­الله(1375)، جغرافیای حافظ ابرو. مقدمه و تصحیح و تحقیق صادق سجادی. تهران: دفتر نشر میراث مکتوب.
  7. -حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله(1380)، زبده­التواریخ، مصحح حاج سید جوادی، ج 1 و 2، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ.
  8. -حافظ، شمس­الدین محمد(1385)، دیوان حافظ از نسخه محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: نشر علی.
  9. حسینی فسایی، میرزا حسن(1367)، فارسنامه ناصری، تصحیح منصور رستگار فسایی، ج 1، تهران: امیرکبیر.
  10. -خواندمیر،غیاث­الدین(1362)، حبیب­السیر اخبار افراد بشر، زیر نظر محمد دبیر سیاقی، جلد 3، تهران: کتابفروشی خیام.
  11. -دولتشاه­ سمرقندی(1338)، تذکره­الشعراء،به همت محمدرضا رمضانی، تهران: چاپخانه خاور.
  12. -زرین‌کوب، عبدالحسین(1394)، از کوچه رندان، تهران: سخن.
  13. -ستوده، حسینقلی(1389)، تاریخ آل مظفر، ج 2، تهران: دانشگاه تهران.
  14. سمرقندی، کمال‌الدین عبدالرزاق (1372)، مطلع السعدین و مجمع البحرین. محقق و مصحح عبدالحسین نوایی، جلد 1 و 2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی  و مطالعات فرهنگی.
  15. شامی، نظام­الدین(1363)، ظفرنامه(تاریخ فتوحات امیر تیمور گورکانی)، مقدمه پناهی سمنانی، تهران: بامداد.
  16. -طبیب شیرازی، جلال(1389)، دیوان جلال طبیب شیرازی، به کوشش نصرالله پورجوادی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
  17. -عبید زاکانی(1343)، کلیات عبید زاکانی، مصحح عباس اقبال، شرح پرویز اتابکی، نهران: کتابفروشی زوار.
  18. -غنی، قاسم(1383)، تاریخ عصرحافظ(بحث در آثار و افکار و احوال حافظ)، مقدمه از علامه قزوینی، تهران: نشر زوار.
  19. -فرهنگ تاریخ اندیشه­ها(1385)، ویراستار فیلیپ پی. واینر،گروه مترجمان، ج 3،تهران: سعاد.
  20. -فصیحی­خوافی، احمد بن جلال­الدین(1386)، مجمل فصیحی، مقدمه و تصحیح محسن ناجی­ نصرآبادی، ج3، تهران: اساطیر.
  21. -فیاض، ابراهیم، تولی، محمدامین، دبیریان، محسن(1392)،«تصوف و جامعه‌شناسی توسعه‌نیافتگی در ایران»، دو فصلنامه الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی، سال دوم، شماره چهارم، پاییز و زمستان.
  22. -عضد، جلال(1389)، دیوان عضد، به تصحیح قوجه زاده، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
  23. -کاتب، احمد بن حسین بن علی(1345)، تاریخ جدید یزد، کوشش ایرج افشار، تهران:‌ امیرکبیر.
  24. کتبی، محمود (1364)، تاریخ آل مظفر، محقق و مصحح عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
  25. -کرباسیان، اکبر(1388)، عقب‌ماندگی و توسعه، تهران: نخل دانش.
  26. -لویزن، لئونارد(1379)، فراسوی ایمان و کفر شیخ محمود شبستری، ترجمه دکتر مجدالدین کیوانی، تهران: نشر مرکز.
  27. -لیمبرت، جان(1387)، شیراز در روزگار حافظ، ترجمه همایون صنعتی­زاده، شیراز: دانشنامه فارس.
  28. -مستوفی، حمدالله(1361). تاریخ گزیده، تهران: دنیای نشر کتاب.
  29. -مستوفی بافقی،محمد مفید(1342)، جامع مفیدی، به کوشش ایرج افشار، تهران: کتابفروشی اسدی.
  30. معلم یزدی، معین‌الدین بن جلال‌الدین(1326)، مواهب الهی، تصحیح و مقدمه سعید نفیسی، تهران: اقبال.
  31. -میرخواند، محمد بن سید برهان­الدین(1339)، روضه الصفاء، تهران: خیام.
  32. -نطنزی، معین­الدین(1336)، منتخب­التواریخ معینی، تصحیح اوژن اوبن، تهران: کتابفروشی خیام.
  33. -وزیری کرمانی، احمد علی­خان(1340)، تاریخ کرمان(سالاریه)، تصحیح، تحشیه و مقدمه باستانی پاریزی. تهران: کتابخانه خاندان فرمانفرماییان.
  34. یزدی، شرف‌الدین علی (1336)، ظفرنامه، به تصحیح محمد عباسی، تهران: امیرکبیر.