جنگ در نزد عرب پیش از اسلام

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه رازی، کرمانشاه.

چکیده

 
ایام العرب‌ها به‌عنوان بخشی از تاریخ عرب، همواره مورد توجه مورخان تاریخ اسلام و عرب قرار داشته و بخشی از مطالعات آنان را تشکیل داده است؛ اما در این میان توجه اصلی این مورخان بر جنبه‌های ادبی و بلاغی آن بوده و کمتر به بررسی مقوله و مفهوم جنگ نزد قبایل عرب بیابان‌گرد پرداخته‌اند. این در حالی است که با بررسی شرایط جغرافیایی و نظام قبیله‌ای موجود در شبه‌جزیره عربستان پیش از اسلام، جنگ به‌عنوان واقعیتی انکارناپذیر از حیات اجتماعی عرب تلقی می‌گردیده است. با توجه به خلاء پژوهشی موجود در این زمینه، این پژوهش بر آن است تا با بررسی زمینه‌های جامعه‌شناسی ایام‌العرب‌ها، مسئله جنگ را نزد اعراب (عرب بادیه‌نشین) پیش از اسلام موردپژوهش قرار دهد. فرضیه این پژوهش آن است که به نظر می‌رسد اعراب، فراسوی نگاه اقتصادی به جنگ، جهت تامین معیشت خود، آمال دیگری را در آن جستجو می‌کردند. آنان جنگ را نه تنها نوعی راهزنی و دزدی به حساب نمی‌آوردند، آن را همچون ورزشی محبوب که در آن قهرمانان قبیله از جایگاه والایی برخوردار بودند می‌نگریستند؛ ضمن آن که برتری‌طلبی، کسب افتخار و شرافت، شجاعت، جوانمردی و در نهایت سعادت خود را در آن جستجو می‌کردند.
 


 



 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pre-Islamic Arabs' Perception of Warfare

نویسنده [English]

  • s dadfar
چکیده [English]

As part of Arabs’ history, Ayyām al-ʿArab has always been a focus of attention for the historians studying the history of Islam and Arabs. However, their main concern has been literary and rhetorical aspects and they have been less concerned with the concept and phenomenon of battles among the nomad Arab tribes. This is while against the backdrop of geographical conditions and the dominant Pre-Islamic tribal system of Arabian Peninsula, battles were perceived as an integral reality of the Arabs’ social life. Studying the sociological contexts of Pre-Islamic battles, known as Ayyām al-ʿArab, and aiming at filling the existing research gap, this paper attempted to study the issue of warfare as Pre-Islamic Arabs perceived it. The hypothesis of this study is that it seems Arabs, beyond having an economic view of warfare, to secure their livelihoods, sought other purposes in battles. They considered warfare not as a form of banditry but as a popular sport in which the tribe's heroes enjoyed high positions. In addition, they sought hegemony, honor and dignity, courage, chivalry and eventually their salvation in it.
 
 


 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Arabian Peninsula
  • Arabs
  • jahiliyyah
  • Ayyām al-ʿArab
  • warfare
  1. ـ ابن اثیر، عزالدین، (1965)، الکامل فی التاریخ، ج1، بیروت: دارالصادر.
  2. ـ ابن حبیب بغدادی، محمد، (1405)، المنمق فی اخبار قریش، تصحیح خورشید فاروق، بیروت: عالم الکتب.
  3. ـ ابن‌خلدون، عبدالرحمن، (1375)، مقدمه، ج1، ترجمه محمدپروین گنابادی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  4. ـ ابن عبدربه، (1411). العقدالفرید، با مقدمه‌ی عبدالسلام تدمری، بیروت: دارالکتاب العربی.
  5. ـ ابن منظور، محمد، (1956)، لسان العرب، ج12، بیروت: دارصادر.
  6. ـ ابن هشام، (1377)، سیرت رسول الله(ص)، ترجمه رفیع الدین اسحاق بن محمد همدانی، تهران: انتشارات خوارزمی.
  7. ـ ابوعبیده، معمربن مثنی، (1407)، ایام العرب قبل الاسلام، بیروت: عالم الکتب.
  8. ـ امین، احمد، (1965)، فجرالاسلام، مصر: دارالکتب.
  9. ـ امین، احمد، (1337)، پرتو اسلام، ترجمه عباس خلیلی، تهران: بی نا.
  10. ـ ابی عبدالله حسین بن احمد، الزوزنی، (1978)، شرح المعلقات السبع، بیروت: دارالعالمیه.
  11. ـ ادیبی سده، مهدی، (1379)، جامعه‌شناسی جنگ و نیروهای نظامی، تهران: سمت.
  12. ـ اصفهانی، ابوالفرج، (1963)، الاغانی، مصر: الموسسه المصریه العامه.
  13. ـ بوتول، گاستون، (1368)، جامعه‌شناسی جنگ، ترجمه هوشنگ فرخجسته، تهران: انتشارات وآموزش انقلاب اسلامی.
  14. ـ جادالمولی، محمدبک، (بیتا)، ایام العرب فی الجاهلیه، بیروت: دارالفکر.
  15. ـ جعفریان، رسول، (1371)، تاریخ سیاسی اسلام تا سال چهلم هجری، تهران: وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.
  16. ـ جهانبگلو، رامین، (1368)، انقلاب فرانسه و جنگ از دیدگاه هگل، تهران: سازمان انتشارات وآموزش انقلاب اسلامی.
  17. ـ الجندی، علی، (1975)، اشعر العرب، دمشق: اتحاد الکتّاب العرب.
  18. ـ خفاجی‌، عبدالمنعم‌، (1986)، الشعر الجاهلی‌، بیروت‌: دارالهلال.
  19. ـ درادکه، صالح موسی، (1998)، «الحرب عند القبایل العربیه فی الجاهلیه»، مجله المورخ العربی، العدد 29، بغداد.
  20. ـ دورکیم، امیل، (1362)، قواعد روش جامعه‌شناسی، مترجم علی محمد کاردان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  21. ـ دینوری، ابن قتیبه، (1925)، عیون الاخبار، مصر: دارالکتب المصریه.
  22. ـ روزنتال، فرانتس، (1366)، تاریخ تاریخ نگاری در اسلام، ترجمه اسدالله آزاد، مشهد: آستان قدس رضوی.
  23. ـ طبری، محمدبن جریر، (1375)، تاریخ الرسل والملوک، ج2، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات اساطیر.
  24. ـ عادل جاسم محمد، البیاتی، (1970)، الشعرفی حرب داحس والغبرا، بغداد: دارالکتب العربی.
  25. ـ عبدالمعید خان، محمد، (1937)، الاساطیر العربیه قبل الاسلام، بیروت: دارالجیل.
  26. ـ علی، جواد، (1969)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت: دارالکتاب.
  27. ـ علی، جواد، (1380)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، قم: شریف الرضی.
  28. ـ عون، عبدالرووف، (1961)، الفن الحربی فی صدر الاسلام، مصر: دارالمعارف.
  29. ـ قباوه، فخرالدین، (1970)، شعر زهیربن ابی سلمی، بیروت: دارالعلم للملایین.
  30. ـ فرّوخ، عمر، (1964)، تاریخ الجاهلیه، بیروت: دارالعلم للملاین.
  31. ـ فیلیپ، حتی، (1965)، تاریخ العرب، بیروت: دارالصادر.
  32. ـ قائدان، اصغر، (1390)، «تاثیر روایت ایام‌العرب در مغازی و فتوح نگاری»، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، دوره 3، شماره 9.
  33. ـ المبرد، ابوالعباس محمدبن یزید، (1936)، الکامل فی الغه و الادب، تحقیق دکتر زکی مبارک، مصر.
  34. ـ محمد، عبدالمعید خان، (1937)، الاساطیر العربیه قبل الاسلام، مصر: دارالعلم.
  35. ـ محمد، محی‌الدین، عبدالحمید، العمده لابن رشیق، (1968)، الاساطیر فی بلاد مابین النهرین، بغداد، طبع وزاره الثقافیه.
  36. ـ مونس، حسین (1981)، «ایام العرب»، مجله المورخ العربی، عدد20.
  37. ـ نویری، شهاب‌الدین احمد، (1367) نهایة العرب فی فنون الادب، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: امیرکبیر.
  38. ـ واقدی، محمدبن عمر، (1369)، المغازی، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  39. ـ وثوقی، منصور و نیک خلق، علی‌اکبر، (1371)، مبانی جامعه‌شناسی، انتشارات خردمند.
  40. ـ وهبه، حافظ، (1387)، جزیره العرب فی قرن العشرین، قاهره: لجنه التالیف والترجمه والنشر.
  41. ـ هارون، عبدالسلام محمد، (1975)، الاشتقاق، بغداد: مکتبةالمثنی.