رویکردی تحلیلی به نقش منظر در ارتقا خاطرات جمعی (نمونه موردی: خرمشهر، جنگ ایران و عراق)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد تمام، گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

منظر شهر واجد ویژگی‌های ارزشمندی است که می‌تواند سبب شکل­گیری خاطرات جمعی گردد. برخی از خاطرات دوره تاریخی جنگ ایران ـ عراق مرتبط با مناظر شهر خرمشهر است که حفظ آن­ها­ نقشی مهم در بازنمایی خاطرات این برهه تاریخی دارد. ارائه الگو جهت تقویت خاطرات جمعی جنگ در منظر خرمشهر هدف­ اصلی پژوهش حاضر است که در جهت پاسخ به چگونگی نقش منظر این شهر بر ارتقا و تقویت خاطرات جمعی جنگ در خرمشهر، طرح گردیده است. روش­ تحقیق توصیفی ـ تحلیلی بوده و دسته­بندی جدیدی از منظر شهر بر اساس حواس پنچ­گانه ارائه گردید و با استفاده از متون خاطرات جنگ خرمشهر در جدولی جمع­بندی شد و معیارها مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت و چهار معیار مؤثر بر ارتقا خاطرات­جمعی، باورهای جمعی، عملکردهای گذشته، نشانه­ها و مراسم به عنوان یافته تحقیق تدوین، نهایتاٌ نشانه بصری و عملکردهای گذشته، مهم­ترین عوامل مؤثر منظر شهر در جهت ارتقا خاطرات جمعی در این برهه تاریخی تبیین گردید.
 


 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analytical Approach to the Role of Townscape in Promoting Collective Memories: the Case of Khorramshahr in Iran-Iraq War

نویسندگان [English]

  • Aida Baghery Beheshty 1
  • Farah Habib 2
  • Zahra Sadat Saeedeh Zarabadi 3
1
2 Department of urban development, science and research Branch, Islamic Azad University,Tehran,Iran
3 Department of urban development, science and research Branch, Islamic Azad University,Tehran,Iran
چکیده [English]

Townscape has valuable features that can engender the formation of collective memories. Some of the memories of the historical period of Iran-Iraq War are related to the townscape of Khorramshahr and preserving those memories plays a significant role in the representation of that period. The present study chiefly aims to provide a model for strengthening the collective memories of war in Khorramshahr's townscape. The aim was to find a response to the question of how the townscape of this city played a role in promoting and reinforcing the collective memories of war in Khorramshahr. This descriptive-analytic study offered a new classification of townscape, based on the five senses, and using the documents of the memories of war in Khorramshahr, tabulated them. Then, the criteria were analyzed and evaluated and four effective criteria, as the finding of the research, in the promotion of collective memories in that historical period were identified to be collective beliefs, past functions, signs, and ceremonies, and finally visual signs and past functions were determined as the most important factors of the townscape.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • townscape
  • collective memories
  • war
  • Khorramshahr

مراجع

  1. اسپیرن، آن ویستون (1387). زبان منظر، مترجم: حسین بحرینی، بهناز امین زاده، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  2. امین زاده، بهناز (1394). ارزش در طراحی منظر شهری، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  1. انصاری، مهدی، یکتا، حسین (1375). هجوم سراسری تهاجم و پیشریهای عمده عراق، چاپ دوم، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
  2. بهادران، حسن (1393). دخترم قصه شهر را فریاد بزن، تهران: انتشارات کتاب مسافر.
  3. پروین، حسین (1392). منظر جنگ طراحی بخشی از شهر خرمشهر با رویکرد باززنده سازی خاطرات و ارزشهای جنگ تحمیلی، راهنما حشمت الله متون، مشاور امیر نوری، کارشناسی ارشد منظر، دانشگاه تهران.
  4. جابر، کامل (1387). آخرین شب در خرمشهر، خاطرات سرهنگ عراقی کامل جابر، مترجم: فاتن سبزپوش،چاپ دوم، تهران: انتشارات سوره مهر.
  5. حسینی، زهرا (1380).  دا، چاپ 72، تهران: انتشارات سوره مهر.
  6. دهخدا، علی اکبر (1377). لغت نامه، چاپ دوم، تهران: انتشارات سیروس.
  7. دهقان، احمدی (1387). خاطره و خاک، چاپ اول، تهران: نشر صریر.
  8. راپاپورت، اموس (1384). معنی محیط ساخته شده؛ رویکردی در ارتباط غیر کلامی، مترجم: فرح حبیب، تهران: انتشارات پردازش و برنامه­ریزی شهری.
  9. رازمهری، معصومه (1385). یکشنبه آخر، چاپ دوم، تهران: انتشارات سوره مهر.
  10. ساسانی، فرهاد (1387). خاطره و گفتمان جنگ، چاپ اول، تهران: انتشارات سوره مهر.
  11. سپهری، معصومه (1391). کتاب  نورالدین پسر ایران (خاطرات سید نورالدین عارفی)، چاپ چهل و دوم، تهران: انتشارات سوره مهر.
  12. شیرعلی­نیا، جعفر (1392). دایره المعارف تاریخ جنگ ایران و عراق، چاپ اول، انتشارات سایان، تهران.
  13. فاضلی، نعمت الله (1391). حافظه تاریخی، مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 175، صص 6- 11.
  14. مدیری،آتوسا، اشرفی زنجانی، آلاله، (1393). باززنده سازی خاطرات جمعی در بازسازی بلایای با تکیه بر هویت مکان، مجله مسکن و محیط روستا، شماره 145، ص 45-62
  15. مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران (1372). از خونین شهر تا خرمشهر( گزارش عبور از مرحله اشغال)، تهران: انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی- اداره عملیات.
  16. مسجدی، پرویز (1360). روزهای مقاومت در خرمشهر، چاپ اول، تهران: انشارات کتابخانه کوچک مقابل دانشگاه.
  17. میرمقتدایی، مهتا (1388). «معیارهای سنجش امکان شکل گیری، ثبت و انتقال خاطرات جمعی در شهر، نمونه موردی تهران»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 37 ، بهار 1388، صص 5-16.
    1. وجیهی، علی (1392). پیشینه تاریخی و حقوقی جنگهای خرمشهر در طول تاریخ، نخستین همایش دانشگاهیان و دفاع مقدس، شهر ری، آذر1392-46
    2. یوسف زاده، احمد (1392).  آن بیست و سه نفر، دفتر ادبیات و هنر مقاومت، تهران: انتشارات سوره مهر.
    3. روزنامه کیهان ، 4/12/1358، الف
    4. روزنامه کیهان ، 14/11/1358، ب
    5. روزنامه بامداد، 3/8/1358
  1. بصرادی، شیدا (1377). کتاب شبهای هور، دفتر فرهنگ مقاومت، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
  2. بل، سایمون (1394). عناصر طراحی بصری در منظر، مترجم: محمدرضا مثنوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  3. بمانیان، محمدرضا؛ احمدی، فریال (1393). طراحی و اکولوژی منظر، تهران: انتشارات هنر معماری قرن.
  1. پورجعفر، محمدرضا؛ علوی باالمعنی، مریم (1391). ویدئو اکولوژی (بوم شناسی در معماری و طراحی شهری) ،چاپ اول، انتشارات آرمانشهر، تهران.
  1. جزینی، محمد جواد (1387). کتابشناسی خرمشهر، چاپ اول، تهران: انشارات شاهد.
  2. حبیب، فرح (1391). جستارهای شهرسازی، تهران: انشارات نهضت پویا.
  3. حسینیا، احمد (1380). یاد آن روزها، چاپ اول، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  1. حسینی کومه، مصطفی (1388). مدیریت خاطره جمعی به کمک طرای شهری نمونه موردی لاهیجان، راهنما: کوروش گلکار، عباس شعیبی، مشاور پرویز پیران، کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
  2. خواجه­ای، سلیما (1395). منظر جنگ ادراک منظر، استحکامات دفاعی و استتار در زمان جنگ، مجله منظر، شماره 34، صص 38-49
  3. دلم، اسکندر (1362). جنگ ایران و عراق، تهران: انشارات اقبال.
  1. کالن، گوردن (1387). گزیده منظر شهری، مترجم: منوچهر طبیبیان، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  2. کمری، علیرضا (1381). یاد مانا،  تهران: انتشارات سوره مهر.
  3. ـــــــــــــ (1390). نام آورد دفتردوم، چاپ اول، تهران: انتشارات واژه پرداز اندیشه.
  4. گلکار، کوروش (1387). محیط بصری سیرتحول از رویکرد تزدینی تا رویکرد پایدار، فضلنامه علوم محیطی، سال پنجم، شماره 4، صص95-114.
  5. لینج، کوین (1387). سیمای شهر،مترجم: منوچهر مزینی، چاپ هشتم، انتشارات دانشگاه تهران.
  1. نسر،جک (1393). تصویر ذهنی ارزیابانه از شهر، مترجم: مسعود اسدی محل چالی، تهران: انتشارات آرمانشهر.
  2. نوبا آشی هارا، یوشی (1391). زیباشناسی منظر شهر، مترجم: فرح حبیب، تهران: انتشارات دانشگاه علوم و تحقیقات.

 

  1. Cowan, Robert, (2005). the dictionary of urbanism, streetwise press, first published, british library.
  2. Lim WS. Memories and urban places. City: analysis of urban trends, culture, theory, policy, action; 4(2): 270-277
  3. Rachel, M., Rachel E. S. (2013). Stumbling upon history: collective memory and the urban landscape, Springer Science Business Media B.V. GeoJournal 78:pp.791-801
  4. Zhou,Wei (2016). Construction of traditional cultural tour landscape field based on city memory--Taking Nanjing Fuzimiao (Confucius Temple) Qinhuai Scenic Area as an example
  5. Hasemana, David, Nazaretha, Derek, Paul, Souren ,(2005), Implementation of a group decision support system utilizing collective memory, Information & Management, No 42, octobr 2005, 591–605.
  6. Roediger, Henry, Abel , Magdalena (2015). Collective memory: a new arena of cognitive study , Trends in Cognitive Sciences , July 2015, Vol. 19, No. 7 ,359-361
  7. Abd Elrahman, Ahmed, Mahmoud, Randa (2015). The post-revolutionary effect on the urban harmony of Cairo’s built environment in relation to the collective memory of the population: Urban context of the ‘‘after revolution” between contravention and elaboration, Ain Shams Engineering Journal, October 2015.
  1. Winter, Caroline (2009).  Tourism, Social memory and the great war, Annals of Tourism Research, Vol. 36, No. 4, pp. 607–626

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار