بررسی و تحلیل تاثیر جنگ جهانی اول (1914م./ 1332ق.) بر تولید و تجارت فرش ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری ایرانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی.

10.52547/HSOW.3.4.91

چکیده

با احیاء تولید و تجارت فرش ایران در نیمه دوم قرن 19م./ 13ق.، سرمایه داخلی و خارجی در این رشته تولیدی به کار افتاده، منجر به سرمایه‌گذاری تجار و شرکت‌های داخلی و خارجی در صنعت فرش کشور گردید. با گسترش این سرمایه‌گذاری­ها و ایجاد کارگاه­های قالی­بافی در اواخر قرن مذکور و اوایل سده 20م./ 14ق.، نه تنها تولید فرش­ از رونق برخوردار گردید، بلکه تجارت این کالا نیز رشد قابل توجهی پیدا کرده، جنبه جهانی یافت. این روند علیرغم وقوع جنگ جهانی اول (1914-1918م./ 1332-1336ق.) و نوسانات حاصله، تا اواخر دوره قاجار ادامه یافت. جستار حاضر با هدف بررسی وضعیت تولید و تجارت فرش ایران همزمان با جنگ جهانی اول، در نظر دارد با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس مستندات موجود، به این پرسش پاسخ بدهد که وقوع جنگ جهانی اول، چه تاثیری بر تولید و تجارت فرش کشور داشته است؟ یافته­های پژوهش نشان می­دهد، با آغاز جنگ و ناامنی‌های حاصل، علاوه بر آن که‌ فعالیت تولیدی شرکت‌های سرمایه‌گذار تعطیل گردیده، تولید فرش در داخل کاهش یافت، با مسدود شدن راه‌های تجاری بین‌المللی و بروز مشکلات در صادرات فرش به خارج از کشور، همچنین آشفتگی اوضاع اقتصادی کشورهای واردکننده فرش و کسادی بازارهای فرش، صادرات این کالا نیز بسیار تنزل یافت.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Impacts of First World War (1914/ 1332) on the Production and Trade of Iranian Carpet

نویسنده [English]

  • mostafa mollaei
PhD in Iranian Studies, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

With the revival of the production and trade of Persian carpet in the second half of the 19th century, domestic and foreign capital used in this productive field, led to investment by local and foreign merchants and companies in the carpet industry of the country. With the expansion of these investments and the creation of carpet-weaving workshops in the late 19th and early 20th centuries, not only did carpet production enjoyed a boost, but its business also globally flourished. Despite World War 1 (1914-1918s/ 1332-1336AH) and the resulting fluctuations, this trend continued until late Qajar era. The present descriptive-analytic study, using the available documents, aimed to investigate the production and trade of carpet during World War I, and to answer this question that what impacts this war has had on the country's carpet production and trade. The research findings show that with the onset of the war and the resultant insecurities, besides the closing down of the productive activities of the investment companies, carpet production decreased internally. In addition, with the blocking of international trade routes and the emergence of problems in exporting carpets abroad, as well as the economic turmoil in carpet importing countries and the downturn in carpet markets, exports of carpet also greatly diminished.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • World War I
  • Qajar
  • carpet
  • production
  • trade
  1. ادواردز، آرتورسیسیل (1368). قالی ایران، ترجمه مهین­دخت صبا، تهران: فرهنگ‌سرا.
  2. اشرف، احمد (1359). موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران. تهران: زمینه.
  3. بنجامین، ساموئل­گرین (1391). ایران ­و ­ایرانیان در عصر ناصرالدین­شاه. ترجمه محمد حسین کردبچه. تهران: اطلاعات.
  4. جمال­زاده، محمدعلی (1376). گنج شایگان: اوضاع اقتصادی ایران، تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
  5. سایکس، سرپرسی (1335). تاریخ ایران. جلد 2. ترجمه محمد تقی فخر داعی گیلانی. تهران: موسسه مطبوعاتی علمی. 
  6. سیف، احمد (1373). اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران: چشمه.
  7. عیسوی، چارلز (1362). تاریخ اقتصادی ایران عصر قاجار، ترجمه یعقوب آژند، تهران: گستره.    
  8. فلور، ویلم (1393). صنایع کهن (1800-1925)، ترجمه علیرضا بهارلو، تهران: پیکره.
  9. کرزن، ج. ن (1387). ایران و قضیه ایران، جلد 2، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: علمی ‌و فرهنگی.
  10. گرکه، اولریخ (1377). پیش به سوی شرق. جلد 2، ترجمه پرویز صدری. تهران: نشر تاریخ ایران.
  11. نظام­السلطنه ­مافی، حسین­قلی (1362). خاطرات و اسناد حسین­قلی­خان نظام­السلطنه مافی، جلد 2، به کوشش معصومه مافی و دیگران، تهران: نشر تاریخ ایران.
  12. ب. اسناد:
  13. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما)، شناسه سند، 676/240.
  14. ..........، شناسه سند، 3368/240.
  15. ..........، شناسه سند، 11676/240.
  16. .........، شناسه سند، 1494/ 240.
  17. .........، شناسه سند، 15537/240.
  18. .........، شناسه سند، 17196/240.
  19. .........، شناسه سند، 47482/240.
  20. .........، شناسه سند، 6246/360.
  21. اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه (استادوخ)، شماره سند، 21/18/1318ق.
  22. ..............، شماره سند، 11/ 13/1324ق.
  23. .............، شماره سند، 37/11/ 1329ق.
  24. .............، شماره سند، 37/54/1330ق.
  25. .............، شمارهسند، 2/44/1332ق.
  26. .............، شماره سند، 7/54/1332ق.
  27. .............، شماره سند، 1/54/1332ق.
  28. .............، شماره سند، 18/44/ 1333ق.
  29. .............، شماره سند، 7/50/1333ق.
  30. ............، سند شماره، 22/54/1333ق.
  31. ............، سند شماره، 7/54/1333ق.
  32. ............، سند شماره، 59/66/1333ق..
  33. .............، سند شماره، 15/2/1335ق.
  34. ............، سند شماره، 5/55/1336ق.
  35. ............، سند شماره، 8/55/1336ق.
  36. ............، سند شماره، 6/55/1336ق.
  37. ...........، سند شماره، 5/61/1336ق.
  38. ...........، سند شماره، 8/65/1336ق.
  39. ...........، سند شماره، 22/55/1336ق.
  40. ...........، سند شماره، 8/65/1336ق..
  41. ..........، سند شماره، 8/88/1336ق.
  42. ..........، سند شماره، 19/67/1337ق.
  43. ..........، سند شماره، 3/46/1338ق.
  44. ..........، سند شماره، 3/49/ 1338ق.
  45. ..........، سند شماره، 9/26/1339ق.
  46. ..........، سند شماره، 56/38/1304ش.
  47. ..........، سند شماره، 13/38/1305ش.
  48. پ. مجلات و نشریات:
  49. مجله اطاق تجارت، شماره 16، سال 1309ش.
  50. مجله فلاحت و تجارت، شماره 9، سال 1297ش.
  51. .....................................، شماره 5، سال 1297ش.
  52. ت. مقاله­ها:
  53. اتحادیه، منصوره و رسول پروان (1389). تحولات تجارت فرش دستباف ایران در دوره قاجاریه، فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی: پژوهش‌نامه انجمن ایرانی تاریخ، دوره 2، شماره 5.
  54. ترابی ‌فارسانی، سهیلا (1383). رویکرد تجار به مسائل سال‌های جنگ اول جهانی، فصلنامه گنجینه اسناد، دوره 14، شماره 2.
  55. جیریائی، مهدی، مفتخری، حسین و محمد سلیمانی ‌مهرنجانی (1397). بررسی و تحلیل تجارت داخلی و خارجی سلطان­آباد عراق (1324 تا 1360ق./ 1906 تا 1941م.، فصلنامه پژوهش‌های تاریخی، دانشگاه اصفهان، سال دهم، شماره 2 (پیاپی 38).
  56. لعبت‌فرد، احمد و جهانبخش ثواقب (1395). عوامل موثر بر رشد صادرات فرش و پیامدهای اقتصادی آن در ایران قرن نوزدهم میلادی، فصلنامه تاریخ ایران، دانشگاه شهید بهشتی، دوره 9، شماره 20.