واکاوی عوامل موثر در شورش دوم سمکو (مهر 1305)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای تاریخ ایران اسلامی، پژوهشگر مستقل، تهران، ایران

چکیده

   اسماعیل­ آقا شکاک معروف به سمکو که از سال­ های انقلاب مشروطه وارد کشمکش­ هایی با حکومت مرکزی شده بود، سرانجام در تابستان 1301ه.ش شکست خورد و به آن سوی مرزها گریخت اما در پی درخواست­ های مکررش بالاخره حکومت ایران وی را مورد عفو قرار داد و اجازه بازگشت داد. اسماعیل­ آقا کمی پس از بازگشت به چهریق دوباره درصدد گسترش قدرت خود برآمد و مهر در سال 1305 دست به شورش زد اما این بار هم از قوای دولتی شکست خورد و چاره­ای جز فرار به آن طرف مرزها ندید. پژوهش حاضر با تکیه بر اسناد و منابع موجود و به روش توصیفی- تحلیلی در تلاش است به این پرسش پاسخ دهد که چرا سمکو به­ رغم بخشیده شدن از سوی حکومت ایران دوباره دست به شورش زد؟ یافته­ های پژوهش نشان می­ دهند وی تحت تأثیر برخی عوامل داخلی و خارجی همچون رقابت با رقیب دیرینه­ اش عمرخان شکاک، اقدامات سرتیپ امیر احمدی، برخورد مأموران دولت، مداخلات ترکیه و همچنین نگرانی از قرارداد دوستی 1305 ایران و ترکیه دست به شورش زد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing Factors Effective in the Second Simko Revolt (September-October 1926)

نویسنده [English]

  • Sirwan Khosrozadeh
PhD in the history of Islamic Iran, Independent researcher, Tehran, Iran
چکیده [English]

Ismail Agha Shikak, known as Simko, who had entered into conflicts with the central government since the years of the constitutional revolution, finally failed in the summer of 1922 and fled across the border, but after his repeated requests, the Iranian government finally pardoned him and allowed him to return. Shortly after returning to Chehriq, Ismail Agha tried to expand his power again and started another rebellion in 1926, but this time he was also defeated by the government forces and found no other option but to flee to the other side of the borders. Based on the available documents and sources, and using a descriptive-analytical method, the present research tries to answer the question of why Simko rebelled again despite being forgiven by the Iranian government. The findings of the research show that he rebelled under the influence of some internal and external factors, such as the competition with his long-time rival Omar Khan Shikak, the actions of General Amir Ahmadi, his treatment by government officials, Turkey's interventions, as well as his concern about Treaty of Friendship of 1926 between Iran and Turkey.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Simko
  • Omar Khan
  • Amir Tahmasebi
  • Amir Ahmadi
  • the 1926 agreement
  •  

    • اسناد منتشر نشده وزارت امور خارجه
    • اسناد وزارت امورخارجه، سال 1304، کارتن 47، پرونده 34، اسناد 1، 5، 10، 19، 21، 22، 31
    • اسناد وزارت امور خارجه، سال 1305، کارتن 47، پرونده 3، اسناد شماره 25 و 26 و 27 و 28

    اسناد منتشرشده:

    • دهنوی، نظام علی (1386)اسنادی از روابط ایران و ترکیه 1922-1937، تهران: مرکز اسناد وزارت خارجه
    • صلح میرزایی، خدیجه ( 1382) اس‍ن‍ادی‌از رواب‍ط ای‍ران‌ و ت‍رکیه(130۰- 1320) ب‍ه‌ک‍وش‍ش‌ خ‍دی‍ج‍ه‌ ص‍ل‍ح‌ م‍ی‍رزای‍ی‌، ت‍ه‍ران‌: س‍ازم‍ان‌ اس‍ن‍اد و ک‍ت‍اب‍خ‍ان‍ه‌ م‍ل‍ی‌ ج‍م‍ه‍وری‌ اس‍لام‍ی‌ ای‍ران‌
    • اسناد معاهدات دوجانبه ایران با سایر دول، (1369) جلد پنجم، تهران: دفتر مطالعات سیاسی بین‌المللی، وزارت امورخارجه

    کتب

    • امیراحمدی، احمد، (1373) خاطرات نخستین سپهبد ایران احمد امیراحمدی، به کوشش غلامحسین زرگری نژاد، تهران: موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی
    • امیر طهماسبی، عبدالله خان (1388 یادداشت­هایی از آشوب­های عشایری و سیاسی آذربایجان، تهران: شیرازه
    • اولسن، رابرت، (1377) قیام شیخ سعید پیران، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: نگاه نو
    • برافروخت، رزگار (1398) حرکت سمکو در کشاکش ناسیونالیزم و عشیره­گرایی، تهران: نشر تاریخ ایران

    - بیات، کاوه، (1374) شورش کردهای ترکیه و تاثیر آن بر روابط خارجی ایران ‌تهران: نشر تاریخ ایران

    • بهمنی قاجار، محمدعلی، (1390) تمامیت ارضی ایران، در دوران پهلوی، 1299-1320 ج اول، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش­های سیاسی

    - بیگلری، حیدر قلی (1350) خاطرات یک سرباز، تهران: ستاد بزرگ ارتشتاران

    • خواجه نوری ابراهیم، (1356) بازیگران عصر طلایی، تهران: انتشارات جاویدان
    • مکی، حسین. (1358) تاریخ بیست ساله ایران، ج اول: تهران، امیرکبیر
    • مک داول، دیوید، (1383) تاریخ معاصر کُرد، ابراهیم یونسی، تهران: نشر پانیذ
    • هه ورامی، ئه فراسیاو،(2006) کورد له ئه رشیوی رووسیا و سۆڤییه تدا، جاپخانه ی وه زاره تی په روه رده

    - Burrell, R.M, (1997), Iran Political Diaries (1881-1965), volume 7, 1924 – 1926, Archive Editions

    - Khosrozadeh, Sirwan, The Factors affecting the victory of the unified army in the Shakaryazi war (August 1301), Journal of Historical Study of War Vol. 4, Issue 3, No.13, Autumn 2020,55-74