نقش فرایند دولت – ملت‌سازی بر تفوق ایران بر عراق در بحران‌هاو برخوردهای مرزی سال‌های 1975 -1971 م.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

2 استاد گروه تاریخ ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 استادیار گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

بحران در روابط ایران – عراق در دوران حاکمیت بعثی‌ها حدفاصل سال‌های 1975-1971 م. به اوج خود رسید ولی با این‌ وجود سطح تنش‌ها در حد درگیری‌های لفظی و برخوردهای مرزی باقی ماند و هیچ‌گاه به جنگی تمام‌عیار نینجامید. در  اینجا این پرسش‌ها مطرح می‌شوند که چرا علی‌رغم بحران در روابط، این تنش‌ها هیچ‌گاه منجر به حادثه‌ای همچون جنگ تحمیلی نگردید؟ و چه علل و یا عواملی موجب شد که ایران بتواند در قرارداد 1975 م. الجزیره دست بالا را داشته باشد و خواسته‌های خود را به‌ طرف عراقی تحمیل کند؟ دولت ایران به دلیل کسب موفقیت‌ در حوزه‌های مادی فرایند «دولت – ملت‌سازی» و احراز شاخص‌ها موضع برتری پیدا نمود و توانست در عرصه‌های دیپلماتیک و میدان‌های نبرد خواسته‌های خود را به دولت عراق دیکته کند. این پژوهش با اتکای به اطلاعات موجود در منابع تاریخی و با رویکردی توصیفی – تحلیلی تلاش دارد به بررسی این موضوع بپردازد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که موفقیت ایران در اجرای نسبی این شاخص‌ها سرشت و سرنوشت روابط دو کشور را در طی این سال‌ها تغییر داد و این از مهم‌ترین دلایل کامیابی ایران در رقابت با عراق محسوب می‌شود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of the Nation-State-Building Process in the Success of Iran in Iran-Iraq Border Conflicts and Crises during the Years 1971-1975

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Zavar 1
  • Ali Bigdeli 2
  • Nemat Ahmadi Nasab 3
1 PhD Student of Post-Islamic Hisotry of Iran, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Professor, Department of History, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 cAssistant Professor, Department of History, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The crisis in Iran-Iraq relations during the period of Baathist rule between the years 1971 to 1975 reached its highest point. Despite this, however, the tensions remained at the level of verbal conflicts and border clashes and never resulted in a full-scale war. In this regard, the following questions can be posed: Why despite the crisis in relations, these tensions never led to an incident like the imposed war? What factors effected Iran's success in the 1975 Al-Jazeera agreement hence imposing its will on the Iraqi side? The government of Iran gained a superior position due to its success in the material areas of the "state-nation building" process and the achievement of indicators. This importance brought success in diplomatic fields and battlefields. The presenent descriptive-analytical research tries to investigate this issue by relying on the information available in historical sources. The findings of this study show Iran's success in the relative implementation of these indicators changed the nature and fate of the relations between the two countries during these years. And this is one of the most important reasons for Iran's success in competing with Iraq.

کلیدواژه‌ها [English]

  • political relations
  • Iran
  • braq
  • border conflicts
  • nation-state building
منابع فارسی:
 -آجودانی، ماشاالله ( ۱۳۸۷)، مشروطه ایرانی،  تهران، اختران.
 -آدمیت، فریدون (1387)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت،تهران، گستره.
 -آدمیت، فریدون(1362)، امیرکبیر، ،تهران: خوارزمی.
 -آشوری، داریوش(1392)، ما و مدرنیت، تهران: آگاه.
- الرهیمی، عبدالحلیم(1380)، تاریخ جنبش اسلامی عراق (1900-1924)، اصفهان: چهارباغ.
 -الوردی، علی، تاریخ عراق، ۱۳۹۰، مترجم: هادی انصاری، ۳ جلد، تهران:  شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
 -بیگدلی، علی(1383)، «قرارداد 1975 ایران و عراق»، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، سال  پنجم ، شماره 19.
 -پالمر، رابرت روزول(1396) ، تاریخ جهان نو، ۱۳۹۶، ترجمه ابوالقاسم طاهری، ۲ جلد،  تهران: امیرکبیر.
 -ثابتی، پرویز(1390)، در دامگه حادثه، به کوشش عرفان قانعی فرد، لس‌آنجلس: شرکت کتاب.
- جعفری ولدانی، اصغر(۱۳۶۷)، بررسی تاریخی اختلافات مرزی ایران و عراق، ، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وابسته به وزارت امور خارجه.
 -جهاندیده کاظم پور، مهرداد، تعارض سازمانی(1384)، روزنامه همشهری،‌ سال سیزدهم، شماره 3725
- حشمتی، امیر(1395)،«گسترش تروریسم در عراق از منظر دولت - ملت‌سازی ناکام»،فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال  بیست و سوم ،شماره دوم.
- حیدری فر، محمد رئوف(1391)، «ملی‌گرایی و تغییر جغرافیای سیاسی جهان؛ فرایند ایجاد و تکثر نظام دولت ملت در عرصه روابط بین‌الملل»،فصلنامه سیاست خارجی،  سال بیست و ششم،شماره چهارم.
- رابینز، استیون‌پی(1388)، مبانی رفتار سازمانی، مترجمان: علی پارساییان/ سید محمد اعرابی، تهران:دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
- زرگر، افشین(1386)، «مدل‌های دولت – ملت‌سازی از مدل اروپایی تا مدل اوراسیایی»، فصلنامه علوم سیاسی دانشگاه آزاد کرج، سال چهارم ، شماره هفتم.
 -زیدآبادی، احمد(۱۳۹۹)، الزامات سیاست در عصر ملت – دولت، تهران، نشر نی.
 -سیمبر، رضا (1378)، «ملت‌های بدون کشور در جامعه جهانی»،  فصلنامه سیاست خارجی،  سال سیزدهم، شماره چهارم.
 -عامری، هوشنگ(1384)، اصول روابط بین‌الملل، تهران، آگاه.
 -فانی، علی‌اصغر(1384)، «تعارض سازمانی»، ماهنامه‌ی علمی- آموزشی تدبیر، شماره‌ی 163، سال شانزدهم.
-فردوست، حسین (1371)، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، 2 جلد، تهران، انتشارات اطلاعات.
 -قوام، سید عبدالعلی، زرگر، افشین (1388)، دولت سازی، ملت‌سازی و نظریه روابط بین‌الملل، تهران، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی.
 - قوام، عبدالعلی؛ قیصری، محمد (1395)، «ملی‌گرایی و دولت - ملت‌سازی در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال نوزدهم، شماره چهارم.
 -میلانی، عباس (1392)، نگاهی به شاه، تورنتو کانادا: پرشین سیرکل.
-نهاوندی، هوشنگ، بوماتی، ایو (1392)، محمدرضا پهلوی، آخرین شاهنشاه 1980-1919، لس‌آنجلس: شهر کتاب.
 -واعیس، موریس (1397)، تاریخ روابط بین‌الملل، مترجم سید حامد رضیئی، 3 جلد، تهران: امیرکبیر.
 -هینتس، والتر(1361)، تشکیل دولت ملی، ترجمه کیکاووس جهانداری،تهران: خوارزمی.
نشریات:
- روزنامه اطلاعات: 11 آذر 1338
 -روزنامه اطلاعات :27 آذر 1338
 -روزنامه اطلاعات:4 مرداد 1366
- روزنامه اطلاعات: 4 شهریور 1350
 -روزنامه اطلاعات: 24 بهمن 1352
 -روزنامه اطلاعات: 23 بهمن 1352
- روزنامه اطلاعات: 29 بهمن 1352
 -روزنامه کیهان: 23 آذر 1350.
 -روزنامه آیندگان: 27 آذر 1353
 -روزنامه آیندگان: 28 دی 1350
 -روزنامه آیندگان: 27 اردیبهشت 1348
 -روزنامه آیندگان: 14 فروردین 1349
 
. Christian Scince Monitor: 7 May. 1975
. New York Times. 9March:1975
. Time. 4 November: 1974
 
 
تاریخ شفاهی:
-  عیسی پژمان، تاریخ شفاهی هاروارد، نوار1
 
منابع لاتین:
- Feldman. Noah (2008). The fall and rise of the Islamic state, Princeton. N.j: Princeton university press.
- Ramazani, R. K (1989) ، Iran's Foreign Policy: Contending Orientations, Middle East Journal، Vol 43, No. 2  
- Spruyt. Hendrik (1994). The sovereign state and its competitors: an analysis of system change, firset edition, Princeton. N.j, Princeton university press.
- Sorensen. George (2004). The transformation of the state: beyond the myth of retreat, New York: Palgrave and Macmillan.
- Vncent. Andrew (1987). Theories of the state, Oxford: Blackwell.
- Zubaida. Sami (2005). Islam and Secularization. Asian journal of social science, Vol 33. No.3.