تأثیر سپاه اتابکان زنگی بر قوای صلاح‌الدین ایوبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ اسلام دانشکده مطالعات اسلامیُ دانشگاه بین المللی اهل بیت، تهران، ایران

چکیده

پس ‌از آنکه صلاح‌الدین توانست خلافت فاطمی را منقرض کند، بخش عمده‌ای از توان نظامی ایوبیان صرف سرکوب قوای نظامی مصر شد که هنوز به خلافت فاطمیان وفادار بودند. تلاش صلاح‌الدین برای سرکوب و تبعید نیروهای فاطمی سبب شد که حکومت تازه تأسیس ایوبی در برابر صلیبیان و باقی‌مانده حکومت‌های متشتت زنگیان در شام و جزیره با خلأ نیروی نظامی مواجه باشد. تلاش‌های صلاح‌الدین در ابتدای حکومت خود برای منظم کردن جزیره از آن ‌جهت بود که بتواند نیروی اقطاعی لازم را برای مقابله با صلیبیان به دست آورد. اما این نیروی اقطاعی با توجه به عدم اقتدار صلاح‌الدین در میان سپاهیان خود و عدم دستیابی به پیروزی قاطع در کوتاه‌ مدت، غالباً نیرویی موقت به شمار می‌رفتند. در این مقاله تعداد نبردهای صلاح‌الدین ایوبی، تعداد سپاهیان او، میزان موفقیت‌های او در نبردها و نقش گروه‌های مؤثر در پیروزی‌های او بررسی‌شده و بر همین اساس ناکامی‌های او نیز تحلیل می‌شود. بر اساس یافته‌های این پژوهش از بین بردن نیروهای خلافت فاطمی سبب شد تا صلاح‌الدین به تنها نیروی نظامی مسلمان منطقه در جزیره متکی شود. حضور موقت این نیروها در بهار و تابستان سبب شد تا وی نتواند بعد از حطین به‌طور کامل صلیبیان را از شام رانده و همین امر سبب تصرف مجدد سواحل شام به دست صلیبیان شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Impact of the Zengid Army of Atabeg on Saladin's Forces

نویسنده [English]

  • Mahdi Mohamadi
Assistant Professor, Department of Islamic History, Faculty of Islamic Studies, Ahlul Bayt International University, Tehran, Iran
چکیده [English]

After Saladin destroyed the Fatimid caliphate, a foremost part of the Ayyubids' military had to suppress the Egyptian forces that were still loyal to the Fatimids. Saladin's efforts to overpower and exile the Fatimid forces faced the newly established Ayyubid government with the shortage of military parties that needed to fight the Crusaders and the rest of the dispersed Zengid dynasty in the Levant and the Jazirah. At the beginning of Saladin's reign on the Jazirah, he organized his actions to gain the necessary feudal force to confront the Crusaders. However, when Saladin's authority declined among his troops and failed to achieve a decisive victory in the short term, this feudal force became temporary. This paper analyzed the number of Saladin's combats, the number of his troops, the extent of his successes in battles, and the role of groups impacting his victories. Along these lines, Saladin's failures were also investigated. According to the findings, destroying the Fatimid Caliphate forces drove Saladin to rely on the only Muslim military organization on the Jazirah. Their temporary presence in the spring and summer cost him his ability to completely force the Crusaders out of Syria after Hattin, and the Crusaders recaptured the shores of Syria.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saladin
  • Crusaders
  • Zengid Atabeg
  • the Levant
  • Jazirah
  • ابن اثیر. علی بن محمد.(1371) . کامل تاریخ بزرگ اسلام و ایران، مترجم ابو القاسم حالت و عباس خلیلى، جلد27، 29 و 30، تهران: مؤسسه مطبوعاتى علمى.
  • ابن اثیر، علی بن محمد(بیتا) . التاریخ الباهر فی الدوله الاتابکیه بالموصل، محقق عبدالقادر احمد طلیمات، قاهره: دارالکتب الحدیثة.
  • ابن اثیر، علی بن محمد.(1965) . الکامل فی التاریخ ، جلد 10، 11 و 12، بیروت: دار صادر
  • ابن تغری بردی، یوسف بن عبد الله(بیتا) النجوم الزاهرة فی ملوک مصر والقاهرة، جلد 6، مصر: وزارة الثقافة والإرشاد القومی، دار الکتب
  • ابن حوقل، محمد بن حوقل(1938) صورة الأرض، بیروت: دار صادر
  • ابن شداد، یوسف بن رافع(1994) ، النوادر السلطانیة والمحاسن الیوسفیة(سیرة صلاح‌الدین الأیوبی) ، محقق جمال الدین الشیال، قاهره: مکتبة الخانجی.
  • ابن عبری، غریغوریوس أبو الفرج(1992) ، تاریخ مختصر الدول، محقق أنطون صالحانی الیسوعی، بیروت: دار الشرق.
  • ابن عدیم، عمر بن أحمد،(بیتا) بغیة الطلب فی تاریخ حلب، محقق سهیل زکار، جلد 8، بی جا: دار الفکر.
  • ابن قاضی شهبه، بدرالدین،(1971) ، الکواکب الدریه فی السیره النوریه الریخ السلطان نورالدین محمود زنکی، محقق محمود زاید، بیروت: دارالکتب الجدید
  • ابن قلانسی، حمزة بن أسد(1983) . تاریخ دمشق لابن القلانسی، محقق سهیل زکار، دمشق: دار حسان للطباعة والنشر.
  • ابن واصل ، جمال الدین بن سالم(1383) ، تاریخ ایوبیان، مترجم پرویز اتابکی، جلد 1 و 2، تهران: علمی و فرهنگی.
  • ابن واصل ، جمال الدین بن سالم(1957) مفرج الکروب فی أخبار بنی أیوب، محقق جمال الدین الشیال، جلد 1 و 2 قاهره: دار الکتب والوثائق القومیة
  • ابی شامه، شهاب الدین عبدالرحمن(1991) عیون الروضتین فی اخبار الدولتین النوریه و الصلاحیه، تصحیح ابراهیم الزیبق، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  • ابی شامه، شهاب الدین عبدالرحمن(1997) الروضتین فی أخبار الدولتین النوریة والصلاحیة، محقق: إبراهیم الزیبق، جلد 2 و3، بیروت: مؤسسة الرسالة
  • بارکر، ارنست(بی تا) الحروب الصلیبیه، مترجم سید الباز العرینی ، بیروت: دارالنهضه العربیه.
  • خاکرند, شکرالله و محمدی قناتغستانی, مهدی.(1395) . «تبیین آماری جنگ‌های اتابکان زنگی از سال 521 تا 569 هجری قمری.» فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام, 17(شماره 4-زمستان 95-مسلسل 68)
  • دهقان, معصومه.(1397) . «بررسی تشکیلات نظامی و جایگاه ارتش در خلافت فاطمی مصر مطالعات تاریخی جنگ, 2(4) , 77-94.
  • ذهبی، محمد بن احمد(1993) . الأمصار ذوات الآثار، جلد 39، بیروت: دارالبشائر
  • رانیسمان، استیون(1386) ، تاریخ جنگ‌های صلیبی، مترجم منوچهر کاشف، جلد 2، تهران: علمی فرهنگی.
  • زکار، سهیل.(2007) ، تاریخ دمشق، جلد 1، دمشق: التکوین
  • صوری، ولیم(1994) الحروب الصلیبیة، محقق حسن حبشی،جلد 3، مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب
  • محمدی, مهدی.(1401) . «سپاه اتابکان زنگی و تحولات تاریخی آن»، مطالعات تاریخی جنگ، 6(1)، 58-73.
  • محمدی, مهدی.( 1401) . «روند زمانی جایگزینی حکومت‌های نظامی شام از به قدرت رسیدن تتش بن آلپ ارسلان تا به قدرت رسیدن صلاح‌الدین ایوبی»، پژوهش‌های تاریخی، 14(4)، 71-86.
  • مقریزی، أحمد بن علی(1997) السلوک لمعرفة دول الملوک، محقق محمد عبد القادر عطا، جلد 1، بیروت: دار الکتب العلمیة
  • مقریزی، أحمد بن علی(بیتا) اتعاظ الحنفاء بأخبار الأئمة الفاطمیین الخلفاء، محقق محمد حلمی محمد أحمد، جلد 3، بیجا، المجلس الأعلى للشئون الإسلامیة-لجنة إحیاء التراث الإسلامی
  • مقریزی، أحمد بن علی(1418) ، المواعظ والاعتبار بذکر الخطط والآثار، جلد 1 و3، بیروت: دار الکتب العلمیة
  • Heidemann, Stefan. (2001) »Arab nomads and Seljuq military«. Difference and Integration, 3(3)