قانون خدمت نظام‌وظیفه و جامعه ایلی؛ با تکیه بر ایل بویراحمد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه آموزش معارف اسلامی دانشگاه یاسوج.

2 استادیار گروه آموزش الهیات و معارف اسلامیِ دانشگاهِ فرهنگیان .

چکیده

 
قانون خدمت نظام وظیفه از برنامه‌های دولت پهلوی بود که با واکنش اعتراض‌آمیز جامعه ایلی مواجه شد. ایل بویراحمد را می‌توان ازجمله ایلاتی دانست که در مقابل این قانون مقاومت زیادی از خود بروز داد. از همین رو پژوهش حاضر تلاش دارد با رویکرد تاریخی و به روش توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که حکومت پهلوی با طراحی برنامه خدمت نظام وظیفه چه اهدافی را دنبال می‌کرد و جامعه ایلی و در رأس آن‌ خوانین چرا به مقاومت در برابر آن پرداختند؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که جامعه ایلی همواره از کانون‌های قدرت محلی محسوب می‌شدند و با هرگونه تغییری در ساختار سیاسی و اجتماعی هرم ایلی مخالف بودند. همچنین حکومت پهلوی جامعه ایلی را مظهر بسیاری از موانع تحقق همبستگی ملی و ساخت دولت ـ ملت می‌دانست که باید برچیده شود؛ بنابراین برنامه خدمت نظام وظیفه توأمان هم منجر به سلب قدرت جامعه ایلی می‌شد و هم افزایش قدرت دولت مرکزی را به همراه داشت. بیگانه دانستن حکومت از سوی توده مردم ایلاتی و رشوه‌گیری مجریان قانونِ مزبور، موجبات نفرت بیشتر از حکومت مرکزی را به همراه داشت.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Law of Mandatory Military Service and Tribal Society: The Case of the Boyer-Ahmad Tribe

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mehdi Roshanfekr 1
  • Reza Moeini Roudbali 2
1 Assistant Professor, Department of Teaching Islamic Teaching, Yasuj University
2 Department of Teaching Theology and Islamic Teachings, Farhangian University
چکیده [English]

The law of mandatory military service was one of the plans of the Pahlavi government, which received protests from the tribal community. One of the tribes that strongly resisted this law was the Boyer-Ahmad tribe. Two questions arise in this regard, which were dealt with in the present study, as to why the tribal community, led by the Khans, resisted this law, and what the Pahlavi government aimed in designing this law. The findings show that tribal society has always been one of the centers of local power that opposed any change in the political and social structure of the tribal pyramid. The Pahlavi government also saw tribal society as a manifestation of many of the obstacles to national solidarity and nation-state building that must be removed. Therefore, the conscription program would result in both the removal of the power of tribal society and an increase in the power of the central government. The alienation of the government by the masses of the tribal people and the bribery of the enforcers of this law caused more hatred towards the government.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • law of mandatory military service
  • Pahlavi Government
  • tribal society
  • Reza Shah
  • Boyer-Ahmadis
  1. آبراهامیان، یرواند (1391). تاریخ ایران مدرن. ترجمه محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
  2. آذر پیوند، الله بخش (1384). تحولات سیاسی کشور و جنگ گجستان. یاسوج: چویل.
  3. اتابکی، تورج (1385). تجدد آمرانه، جامعه و دولت در عصر رضاشاه. ترجمه مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
  4. افشار، محمود (1375)، نامه‌های دوستان، به کوشش ایرج افشار. چاپ اول، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
  5. اکبری، قدرت الله (1385). بویراحمد در گذرگاه تاریخ. چاپ دوم، شیراز: چاپخانه مصطفوی.
  6. اکبری، قدرت الله (1391). ناخوانده‌ملا. چاپ اول، شیراز: نوید.
  7. بابایی، غلامرضا (1382). تاریخ ارتش ایران. چاپ اول، تهران: آشتیان.
  8. بزرگمهر (12/5/1393). مصاحبه، بخش مارگون بویراحمد.
  9. بهنام، جمشید (1357). ایرانیان و اندیشه تجدد، تهران: اندیشه فرزان.
  10. بیات، کاوه (1365). شورش عشایری فارس. چاپ اول، تهران: نشر نقره.
  11. تابان سیرت، کاووس (1380). دلاوران کوهستان بویراحمد دلیران تنگ تامرادی. چاپ اول، قم: مؤسسه فرهنگی طیبین.
  12. جهان‌بین، سیف‌الله (18/4/1393). مصاحبه، بخش لوداب بویراحمد.
  13. دولت‌آبادی، یحیی (1371). حیایت یحیی،ج4، چاپ ششم، تهران: عطایی.
  14. (درخشانزاده، 17/2/1387). مصاحبه، شهر یاسوج.
  15. رزمجویی، محمد کرم (1378). کشتار دلاوران، گوشه‌ای از تاریخ مبارزات غیور مردان ایل بویراحمد. شیراز: انتشارات کیانی نشر.
  16. روشنفکر، محمدمهدی (1397). نوسازی و جامعه ایلی (بویراحمد در دوره پهلوی)، تهران: مورخان
  17. سریع‌القلم، محمود (1392). فرهنگ سیاسی ایران. چاپ دوم، تهران: فروزان.
  18. سینایی، وحید (1384). دولت مطلقه، نظامیان و سیاست در ایران. چاپ اول، تهران: کویر.
  19. شاهباز پور، نورمحمد (15/10/1390). مصاحبه، شهر یاسوج.
  20. طاهری، عطا (1388). کوچ، کوچ. تهران: سخن.
  21. عاقلی، باقر (1377). رضاشاه و قشون متحدالشکل. چاپ اول، تهران: نامک.
  22. عامری، هوشنگ (1393). رضاشاه و تحولات ایرانِ معاصر. سوئد: انتشارات فردوسی.
  23. غفاری، یعقوب (1378). تاریخ اجتماعی کهگیلویه و بویراحمد. اصفهان: انتشارات گلها.
  24. قائم‌مقامی، جهانگیر (1346)، «ورقی از تاریخ ارتش ایران: تاریخچه سربازگیری در ایران»، مجله بررسی‌های تاریخی، شماره 8.
  25. کاتم، ریچارد (1378)، ناسیونالیسم در ایران، ترجمه احمد تدین، تهران: کویر.
  26. کرونین، استفانی (1377). ارتش و تشکیل حکومت پهلوی در ایران (1305-1289). ترجمه غلامرضا بابایی، چاپ اول، تهران: خجسته.
  27. کسروی، احمد (1329). افسران ما، بی‌نا.
  28. مجله کاوه، (1921)، شماره 12.
  29. مجیدی، نور محمد (1393). یادواره نظام سنتی ایلات کهگیلویه و بویراحمد، تهران: فرهنگ مانا.
  30. محبوب اردکانی، حسین (1368). تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ج 2، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
  31. مختاری، حبیب‌الله (1326)، تاریخ بیداری ایران، تهران: چاپخانه دانشگاه تهران.
  32. مختاری اصفهانی، رضا (1392). پهلوی اول از کودتا تا سقوط، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  33. مدرسی، علی (1366). مدرس، ج1، تهران: بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی ایران.
  34. مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره پنجم، شنبه شانزدهم خرداد 1304ش مطابق چهاردهم ذی‌القعده 1343ق، جلسه 178.
  35. مستوفی، عبدالله (1388). شرح زندگانی من، ج3، چاپ ششم، تهران: زوار.
  36. نظام زاده، علی‌محمد (5/5/1393). مصاحبه، شهر یاسوج.
  37. نقیب زاده، احمد (1379). دولت رضاشاه و نظام ایلی. چاپ اول، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  38. نیازی، محمد؛ شالچی، وحید (1392)، «شکل‌گیری نظام وظیفه در ایران و طرح ملت‌سازی در دوره پهلوی اول». جامعه‌شناسی تاریخی، دوره پنجم، شماره 2.
  39. نیّر شیرازی، عبدالرسول (1387). روزگار پهلوی اول، تصحیح و توضیح دکتر محمد یوسف نیّری، شیراز: دریای نور.
  40. واعظ، نفیسه (1388). سیاست عشایری دولت پهلوی اول، تهران: نشر تاریخ ایران.
  41. یکرنگیان، میرحسین (1384). سیری در تاریخ ارتش ایران. تهران: خجسته.