عملکرد نظامی دولت پهلوی اول در مقابله با قاچاق کالا در ایلام با تأکید بر اسناد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی، استادیار گروه تاریخ دانشگاه یاسوج

چکیده

ایلام دارای بیشترین مرز خشکی با کشور عراق است و این امر کنترل مرزهای ایلام را دشوار می‌کند. در دهه‌های اخیر مسئله مبارزه با قاچاق کالا به‌عنوان یکی از پدیده‌های مضر اقتصادی همواره از دغدغه‌های مهم حکومت مرکزی و نیروهای نظامی و انتظامی محلی بوده است. از همین رو پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه‌بر اسناد، درصدد پاسخ به این سؤال است که در عصر پهلوی اول، نیروهای نظامی و عوامل دخیل در امر مبارزه با قاچاق کالا از چه تدابیری برای مبارزه با قاچاق بهره برده­اند؟ و این تدابیر و اقدامات تا چه میزان موفقیت‌آمیز بوده‌ است؟ یافته­ها نشان می­دهد عملکرد حکومت مرکزی و نیروهای نظامی محلی در مبارزه با قاچاق کالا از کارآمدی لازم برخوردار نبود؛ به‌طوری‌که اصلی­ترین راهکار برای مبارزه با ورود کالاهای قاچاق به ایلام، یعنی مسلح نمودن همه­ی عوامل درگیر با مسئله قاچاق کالا در پاره‌ای از موارد درگیری­های ناخواسته را به وجود آورد و سبب ناآرامی‌هایی در منطقه شد. همچنین عدم آموزش صحیح نیروها، در برخی موارد خلع سلاح آن‌ها را در پی داشت و بعضاً قاچاقچیان با استفاده از همان سلاح­ها، اموال و اماکن دولتی را غارت می­کردند. استفاده از مخبرین یکی دیگر از راه­های مقابله با قاچاقچیان بود که این شیوه باوجود برخی ایرادات، از موفقیت بیشتری برخوردار بود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Military Performance of the First Pahlavi Government in Combating Contraband in Ilam: Analyzing Documents

نویسنده [English]

  • Mahmoud Mehmannavaz
PhD in History of Islamic Iran, Assistant Professor, Department of History, Yasuj University
چکیده [English]

Ilam has the largest land border with Iraq, making it difficult to be controlled. In recent decades, fighting against contraband as a destructive economic phenomenon in this region has always been a concern for the central government as well as the local military and disciplinary forces. The present study, with a descriptive-analytical approach and relying on the documents, sought to identify the measures taken by the military forces and other involved agents of the first Pahlavi government in combatting contraband. The findings show that the performance of the central government and local military forces in this regard was not efficient enough as the main strategy to resist the entry of contraband into Ilam, which was to arm all officials involved in the job, led to unintended conflicts and unrest in the region. Furthermore, because of inadequate training of some forces, they were in some cases disarmed by contrabandists who sometimes used the same weapons to loot government property and places. The use of informants was another way to confront smugglers, which was more successful despite some shortcomings.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • first Pahlavi
  • contraband
  • Ilam
  • military forces
  • Iraq
  1. استارک، فریا (1364). سفری به دیار الموت، لرستان و ایلام، ترجمه علی­محمد ساکی، تهران: انتشارات علمی.
  2. افشارسیستانی، ایرج (1372). ایلام و تمدن دیرینه آن، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  3. اکبری، مرتضی (1394). «بررسی و تحلیل جایگاه ایالت ماسبذان و مهرجانقذق (ایلام) در دوره­ی خلافت عباسی»، فرهنگ ایلام، دوره 16، ش46 و 47.
  4. برومند، صفورا و زهرا شریف­کاظمی (1395). «بررسی عملکرد دولت درباره قاچاق گندم در مرز ایران و عراق (1304-1321ش)»، پژوهش­نامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، سال5، ش1.
  5. بنائی، رضا (1377). آشنایی با مقررات گمرکی و ترخیص کالا، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
  6. خدامی و دیگران (1397). «بررسی تحلیلی عملکرد نیروی امنیه فارس در مبارزه با قاچاق کالا در دوره پهلوی اول (1304 تا 1320ش / 1925 تا 1941م)» پژوهش­های تاریخی، سال54، ش1(پیاپی37).
  7. رزم­آرا، علی (1320). جغرافیای نظامی ایران پشت­کوه، بی­جا.
  8. شریف­کاظمی، زهرا (1396). «اقدامات دولت در جلوگیری از قاچاق کالاهای غیر گمرکی در دوره پهلوی اول تا پایان جنگ جهانی دوم (1324-1034)» اقتصاد پنهان، سال 1، ش3.
  9. طبری، محمد بن جریر (1375). تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج12 و 15، تهران: انتشارات اساطیر.
  10. علی­بیگی، حسین (1391). «جغرافیای تاریخی ولایات ماسبذان و مهرجانقذق و حاکم­نشین آن‌ها»، تاریخ نو، س2، ش4.
  11. قاجار، محمودمیرزا (1397). عهد حسام (سفرنامه لرستان و خوزستان) سال1245 قمری، به کوشش ایرج افشار، تهران: میراث مکتوب.
  12. قاسمی، محمد و علیرضا یاوری (1391). «پدیده قاچاق کالا و تأثیر آن بر امنیت شهرهای مرزی»، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالش­ها و رهیافت­ها، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
  13. قره­چانلو، جسین (1360). «استان کنونی ایلام و عیلام پژوهشی در جغرافیای تاریخی ماسبذان و مهرجانقذق»، مقالات و بررسی­های، دفتر35 و 36.
  14. کریمی، بهمن (1316). جغرافیای مفصل تاریخی غرب ایران، طهران: چاپخانه فرهنگ.
  15. کیهان، مسعود (1310). جغرافیای مفصل ایران، ج1، طهران: مطبعه مجلس.
  16. مار، فب (1380). تاریخ نوین عراق، ترجمه محمد عباس­پور، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  17. محلاتی، حاج سیاح (2536). خاطرات حاج سیاح یا دوره خوف و وحشت، بکوشش حمید سیاح، تصحیح سیف­الله گلکار، تهران: امیرکبیر.
  18. مسعودی، علی بن حسین (1365). التنبیه و الاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  19. مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی (۱۳۰۶). دوره ششم، ۲۲ اسفند.
  20. مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی (۱۳۰۷). دوره هفتم، ۱۶ اسفند.
  21. مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی(۱۳۱۲). دوره نهم، ۲۹ اسفند.
  22. مظاهری و دیگران (1398). «واکاوی قلمرو جغرافیای سیاسی والیان فیلی پشتکوه»، فرهنگ ایلام، دوره20، ش64و 65.
  23. میرشکاران، یحیی و علی صادقی (1394). «تحلیلی بر پدیده قاچاق در مناطق مرزی ایران و پیامدهای امنیتی آن»، علوم و فنون مرزی، سال6، ش2.
  24. هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (1388). تاریخ روابط خارجی ایران از ابتدای دوران صفویه تا پایان جنگ جهانی دوم، تهران، امیرکبیر.
  25. یعقوبی، ابراهیم و خداکرم مظاهری (1399). «کوچ والیان لرستان فیلی به پشتکوه؛ بازخورد سیاست­ قاجاری کردن ایران»، فرهنگ ایلام، دوره21، ش66و 67.
  26. اسناد
  27. سند شماره 0001-022560-240، ساکما
  28. سند شماره 0002-018956-240، ساکما
  29. سند شماره 0002-022560-240، ساکما
  30. سند شماره 0003-022560-240، ساکما
  31. سند شماره 0003-031951-240، ساکما
  32. سند شماره 0004-004275-240، ساکما
  33. سند شماره 0004-022560-240، ساکما
  34. سند شماره 0004-029898-240، ساکما
  35. سند شماره 0004-037737-240، ساکما
  36. سند شماره 0005-022560-240، ساکما
  37. سند شماره 0005-031951-240، ساکما
  38. سند شماره 0006-022560-240، ساکما
  39. سند شماره 0007-022560-240، ساکما
  40. سند شماره 0008-022560-240، ساکما
  41. سند شماره 0008-101339-240، ساکما
  42. سند شماره 0009-022560-240، ساکما
  43. سند شماره 0009-031951-240، ساکما
  44. سند شماره 0010-022560-240، ساکما
  45. سند شماره 0010-037737-240، ساکما
  46. سند شماره 0011-022560-240، ساکما
  47. سند شماره 0011-055529-240، ساکما
  48. سند شماره 0012-022560-240، ساکما
  49. سند شماره 0013-022560-240، ساکما
  50. سند شماره 0014-022560-240، ساکما
  51. سند شماره 0015-022560-240، ساکما
  52. سند شماره 0015-037737-240، ساکما
  53. سند شماره 0016-022560-240، ساکما
  54. سند شماره 0016-037737-240، ساکما
  55. سند شماره 0017-022560-240، ساکما
  56. سند شماره 0017-037737-240، ساکما
  57. سند شماره 0018-022560-240، ساکما
  58. سند شماره 0018-037737-240، ساکما
  59. سند شماره 0019-022560-240، ساکما
  60. سند شماره 0020-022560-240، ساکما
  61. سند شماره 0021-022560-240، ساکما
  62. سند شماره 0022-022560-240، ساکما
  63. سند شماره 0022-022560-240، ساکما
  64. سند شماره 0023-057903-240، ساکما
  65. سند شماره 0025-057903-240، ساکما
  66. سند شماره 0031-001714-240، ساکما
  67. سند شماره 0033-001714-240، ساکما
  68. سند شماره 0037-031951-240، ساکما
  69. سند شماره 0047-031951-240، ساکما
  70. سند شماره 0048-096968-240، ساکما
  71. سند شماره 0053-031951-240، ساکما
  72. سند شماره 0055-031951-240، ساکما
  73. سند شماره 0056-096968-240، ساکما
  74. سند شماره 0057-031951-240، ساکما
  75. سند شماره 0061-096968-240، ساکما
  76. سند شماره 0063-096968-240، ساکما
  77. سند شماره 0065-096968-240، ساکما
  78. سند شماره 0079-031951-240، ساکما
  79. سند شماره 0081-031951-240، ساکما
  80. سند شماره 0087-031951-240، ساکما
  81. سند شماره 0089-031951-240، ساکما
  82. سند شماره 0091031951-240، ساکما
  83. سند شماره 0201-031951240، ساکما
  84. سند شماره 0209-031951-240، ساکما
  85. سند شماره 0233-031951-240، ساکما