بررسی جنگ لای و تأثیر آن بر اتحاد و اختلاف امیر تیمور گورکانی با امیرحسین قزغنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات، محلات، ایران. m.talebeygi@gmail.com

2 گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه آزاد اسلامی محلات، ایران. Amirteymour_rafiei@yahoo.com

3 گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه پیام نور قم

چکیده

جنگ لای در اول ماه رمضان سال 766ق. میان الیاس خواجه، فرمانروای الوس جَغتای، با جبهه امیرحسین و امیر تیمور گورکانی و به قصد بازپس‌گیری سمرقند در ساحل رود چِرچیق به وقوع پیوست. یک سال پیش‌ازاین امیرحسین و امیرتیمور در حوالی شهر کِش با لشکریان الیاس خواجه به جنگ پرداختند. در این جنگ سپاه الیاس خواجه شکست خورد و متواری شد؛ اما الیاس خواجه به قصد انتقام و بازپس‌گیری سمرقند به ماوراءالنهر آمد. این نوشتار درصدد است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن توصیف چگونگی جنگ لای و اشاره به تعامل امیرحسین و تیمور، به این پرسش پاسخ دهد که توسعه اختلاف بین امیرحسین و امیرتیمور پس از جنگ لای چگونه در جلوس تیمور بر تخت سلطنت سمرقند مؤثر واقع شد؟ نتایج این بررسی چگونگی غلبه مغولان شرق در جنگ لای به علت عدم توافق امیران لشکر غرب و اهمیت جنگ لای در تقدیر امیرتیمور و آینده سیاسی ماوراءالنهر را مورد پژوهش و ارزیابی قرار می‌دهد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Battle of LAY and its Impact on Alliance and Discrepancy between Amir Timur Gurkani and Amir Husayn Kuzguni

نویسندگان [English]

  • Farah Talebbeigi 1
  • Amir Teymour Rafiei Rafiei 2
  • hassan guorishi 3
1 Department of History, Faculty of Humanities, Islamic Azad University of Mahallat
2 Department of History, Faculty of Humanities, Islamic Azad University of Mahalla
3 Department of History, Payam-e Noor University of Qom
چکیده [English]

With the intention of retaking Samarkand, the Battle of LAY occurred at the bank of Chirchiq River on the first of Ramadan in 766 AH between Ilyas Khoja, the ruler of Chagatai Ulus, and the army of Amir Husayn and Amir Timur Gurkani. One year before that, Amir Husayn and Amir Timur fought against Ilyas Khoja's troops near Kash city. In this battle, Ilyas Khoja was defeated and fled but Ilyas Khoja moblized an army to retaliate this defeat and came to Transoxiana in order to retake Samarkand. While describing the Battle of LAY and the interaction between Amir Husayn and Timur, this descriptive-analytical article tried to answer the question of how the development of disagreement between the two commanders after the war led to Timur's rise to power and the ruling of Samarkand. The results evaluates how East Mongols achieved victory in this battle as a result of the disagreement between the amirs of the West army, and the significance of the Battle of LAY in the destiny of Amir Timur and the political future of  Transoxiana.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Samarkand
  • Battle of LAY
  • Amir Timur Gurkani
  • Amir Husayn Kuzguni
  • Ilyas Khoja
  1. ابن عربشاه (1356). عجایب المقدور فی اخبار تیمور تحت عنوان زندگی شگفت‌آور تیمور، ترجمه محمدعلی نجاتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  2. استرآبادی، میرزا مهدی خان (1374). فرهنگ ترکی به فارسی (سنگلاخ) ویرایش روشن خیاوی، تهران: نشر مرکز.
  3. بارتولد، واسیلی ولادیمیروویچ (1376). تاریخ ترک‌های آسیای میانه، ترجمه غفار حسینی، تهران: انتشارات توس.
  4. ـــــــــــ (1326). الغ‌بیگ و زمان او، ترجمه حسن احمدی‌پور، تبریز: انتشارات چهر.
  5. ـــــــــــ (1366). ترکستان نامه، ترجمه کریم کشاورز، تهران: نشر آگاه.
  6. حافظ ابرو، شهاب‌الدین (1372). زبده التواریخ، به تصحیح حاج سید کمال حاج سید جوادی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  7. خواند‌میر، غیاث‌الدین (1333). تاریخ حبیب السیر، تهران: خیام.
  8. رفیعی، امیر تیمور (1390). ظهور تیمور و فتح سراسری ایران، تهران: ابتکار دانش.
  9. رفیعی، امیر تیمور، جدیدی، حمیدرضا (1395). از مغولان تا تیموریان، مطالعاتی در تاریخ سیاسی اجتماعی ایران، کرج: چکامه باران.
  10. رویمر، هانس روبرت (1385). ایران در راه عصر جدید، ترجمه آذر‌آهنچی، تهران: دانشگاه تهران.
  11. سمرقندی، عبدالرزاق (1372). مطلع سعدین و مجمع بحرین، به اهتمام عبدالحسین نوایی، جلد اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
  12. شامی نظام‌الدین (1363). ظفرنامه، به کوشش فیلیکس تاور، با مقدمه پناهی سمنانی، تهران: بامداد.
  13. غفوراف(1983). «تاجیکان»، کتاب یکم، دوشنبه: نشریان‌عرفان، ص 640
  14. فوربزمنز، بئاتریس (1377). برآمدن و فرمانروایی تیمور، ترجمه منصور صفت گل، تهران: نشر رسا.
  15. کلاویخو (1366). سفرنامه ‌کلاویخو، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: علمی و فرهنگی.
  16. گروسه، رنه (1368). امپراطوری ‌صحرانوردان، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران: علمی و فرهنگی.
  17. لقمان، بایمت اف (1387). «جنگ لای و جایگاه آن در تاریخ آسیای مرکزی»، تاجیکستان: خراسان پژوهی سال دوم بهار و تابستان، شماره 1، ص2.
  18. میر‌خواند (1380). تاریخ روضه‌الصفا، دوره‌ی 15 جلدی، به کوشش جمشید کیانفر، تهران: اساطیر.
  19. میر‌جعفری، حسین (1386). تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
  20. مستوفی، حمدالله (1364). تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
  21. مشکوتی، نصرت الله (1343). از سلاجقه تا صفویه، تهران: ابن سینا.
  22. نطنزی، معین‌الدوله (1383). منتخب التواریخ، به کوشش پروین استخری، تهران: اساطیر.
  23. یزدی، شرف‌الدین (1336). ظفرنامه، به کوشش محمد عباسی، تهران: امیرکبیر.