کارکردهای امنیتی_ نظامی مناره‌ها به روایت متون تاریخی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی و تاریخ، دانشکده حقوق، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

مناره‌ها، میراث معنوی فرهنگ‌های متعدد و متنوع با کارکردهای مختلف مسیریابی، اذان­گویی، زیبایی، عظمت بخشی به بناها و نیز کارکردهای اقتصادی و تجاری، هزاران سال است که به حیات خود ادامه می‌دهند. این بناهای باستانی و اسلامی، دارای کارکردهای نظامی و امنیتی نیز بوده که تاکنون چندان مورد توجه قرار نگرفته ­است. بررسی نقش مناره‌ها، در امنیت داخلی و عرصه نظامی، مساله مورد نظر این پژوهش است. حاصل این پژوهش که ضمن بررسی متون تاریخی صورت گرفته، گویای این است که مناره‌ها در جنگ‌ها و فتوحات، تسخیر قلعه یا دفاع از آنها و امنیت شاهراه‎های تجاری نقش مهمی ایفا کرده‎اند. همچنین احداث منار_ نوشته‌های نظامی در کنار کله مناره‎های انسانی، به قصد ارائه گزارش‌ لشکرکشی‌ها و علت ساخت کله مناره‌ها که خود نوعی تاریخ نگاری محسوب می‌شده، تنها بخشی از کارکردهای امنیتی و نظامی مناره‌هاست که در این پژوهش مورد بحث قرار گرفته‌ است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Military-Security Functions of Minarets According to Historical Texts

نویسنده [English]

  • Maryam Khosroabadi
Assistant Professor of Political Science and History, Faculty of Law, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Minarets, as the spiritual heritage of diverse cultures, have continued to exist for thousands of years with different functions of navigation, call to prayer (Adhan), grandeur, turning buildings into landmarks, as well as economic and commercial functions. These ancient and Islamic structures have also had military and security functions that have not received much attention so far. This research thus aimed to study the role of minarets in domestic security and military. Investigating historical texts shows that minarets have played an important role in wars and conquests, capture of castles or their defense, and making commercial highways secure. Furthermore, the construction of military minaret-inscriptions next to towers of skulls in order to tell of the military campaigns and causes of the buildings of towers of skulls, which per se have been considered as a form of historiography, is only a part of the security and military functions of minarets as discussed in this research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tower of skulls
  • minaret
  • tower
  • mosques and schools
  • constitution
  • Sepehsalar school

مراجع

  • ابن‌حوقل، ابوالقاسم محمد (1345). صوره‌الارض، ترجمه جعفر شعار، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  • ابوالرجا قمی، نجم الدین (1388). ذیل نفثه المصدور، تصحیح حسین مدرسی، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
  • اتینگهاوزن، ریچارد و گرابر، الگ (1379). هنر و معماری اسلامی، ترجمه یعقوب آژند، تهران: سمت.
  • استخری، ابوسحاق ابراهیم (1347). مسالک و ممالک، به کوشش ایرج افشار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  • استرآبادی، محمدمهدی بن محمدنصیر(1377). جهانگشای نادری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  • اسکندر منشی(1314). تاریخ عالم آرای عباسی، تهران: دارالطباعه آقا سید مرتضی
  • اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی (1363). تاریخ منتظم ناصری، تهران: دنیاى کتاب‌.
  • افضل‌الدین کرمانی، احمد بن حامد (1326). تاریخ افضل، تصحیح مهدی بیانی، تهران: دانشگاه تهران
  • بدلیسی‌، شرف‌ الدین‌ بن‌ شمس ‌الدین ‌(1377). شرفنامه، تهران: اساطیر.
  • بدوانی، عبدالقادر بن ملوکشاه (1380). منتخب التواریخ، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  •  تاریخ سیستان، مؤلف ناشناخته (قرن 5 ق)، (1366). تهران: پدیده خاور.
  • تتوی، احمد بن­نصرالله (بی­تا). تاریخ الفی، بی‌جا: بی‌نا.
  • ثقة­الاسلام تبریزی، علی­بن­موسی (1355)، مجموعه آثار قلمى‌، تهران: انجمن آثار ملی.
  • جعفری، جعفر بن­محمد (بی­تا). تاریخ یزد، بی­جا: بی­نا.
  • جنابدی، میرزا بیگ بن­حسن (بی­تا). روضة الصفویه، بی­جا: بی­نا.
  • جیهانی، ابوالقاسم (1368). اشکال­العالم، ترجمه علی کاتب، مقدمه فیروز منصوری، مشهد: آستان قدس رضوی.
  • حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله (1380). زبده التواریخ، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
  • حیدری، محمد مهدی (1387). «جستاری در باب منار»، نشریه هنرهای زیبا، ش 34، صص 58-49.
  • خواندمیر، غیاث‌الدین بن­همام‌الدین (1380). تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد بشر، تهران: خیام.
  • خورشاه بن قباد (1379). تاریخ ایلچی نظام شاه، تصحیح محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  • دآلمانی‌، هانری‌ رنه‌ (1335). سفرنامه از خراسان تا بختیاری، تهران: امیرکبیر.
  • دلاواله، پیترو (1384). سفرنامه پیترو دلاواله، ترجمه شعاع­الدین شفا، تهران: علمی و فرهنگی‏.
  • دولت‌آبادی، یحیی (1371). حیات یحیی، تهران: عطار.
  • رشیدالدین فضل­الله (1940م). تاریخ مبارک غازانی، تحقیق کارل یان، هرتفورد انگلیس: استفن اوستین.
  • رهبر، عباسعلی؛ سوری، فرزاد(1395). «دولت و مدل امنیت سیاسی مطلوب در جامعه دینی»، فصلنامه دولت پژوهی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال دوم. ش 5، صص 133-101.
  • ژوبر، پیر (1347). مسافرت در ارمنستان و ایران، ترجمه اعتماد مقدم، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  • سپهر، عبدالحسین (1386). مرآت الوقایع مظفری، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
  • شاردن، ژان (1372). سفرنامه شاردن، تهران: توس.
  • شیخ طوسی، محمد بن­حسن(1387). الغیبه، ترجمه مجتبی عزیزی، قم: جمکران.
  • طبری، محمد بن­جریر (1378). تاریخنامه طبری، تهران: سروش.
  • طهرانی، مصطفی (1385). سفرنامه گوهر مقصود، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
  • عبدالرزاق سمرقندی (1372). مطلع سعدین و مجمع بحرین، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى‌.
  • غفاری کاشانی، احمد بن­محمد (1404). تاریخ نگارستان، تهران: کتابفروشی حافظ.
  • فسایی، حسن بن­حسن (1382). فارسنامه ناصری، تهران: امیرکبیر.
  • فیگوئروآ، گارسیا (1363). سفرنامه فیگوئروآ، تهران: نو، تهران.
  • کرسول، کیل (1393). گذری بر معماری متقدم مسلمانان، ترجمه مهدی گلچین، تهران: موسسه نشر آثار هنری. 
  • کسروی، احمد (1383). تاریخ مشروطه ایران، تهران: امیرکبیر.
  • مادام ژان دیولافوا (1371). ایران، کلده و شوش، ترجمه علی­محمد فره­وشی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • مجلسی، محمد باقر (1363). بحارالانوار، ج 16و 57، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • مراغه‌ای، زین العابدین (1385). سیاحت نامه ابراهیم بیگ، تحقیق محمد علی سپانلو، تهران: آگه.
  • منشی قزوینی، بوداق (1378). جواهرالاخبار، تصحیح محسن بهرام­نژاد، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
  • منشی، محمد یوسف­بن ­خواجه­بقا (1380). تذکره مقیم خانی، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
  • میرخواند، محمد بن­خاوند شاه (بی­تا). روضه الصفا، بی‌جا: بی‌نا.
  • میرعرب، مهرداد (1379). «نیم نگاهی به مفهوم امنیت»، ترجمه سید عبدالقیوم سجادی، سال سوم، شماره نهم، صص 133. 143.  
  • ناصر الدین‌ قاجار، شاه‌ ایران‌ (1371). روزنامه خاطرات ناصر الدین شاه در سفر سوم فرنگستان، تهران: رسا.
  • نرشخی، محمد بن­جعفر(1363). تاریخ بخارا، تهران: توس.
  • نظام­الدین شامی(1363). ظفرنامه شامی، مقدمه محمد احمد پناهی، تهران: بامداد.
  • هدایت، رضاقلی بن­محمد هادی(1385). سفارت نامه خوارزم، تصحیح جمشید کیان­فر، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
  • هندیانی، عبدالله (1386). «بررسی تحولات مفهومی امنیت در محیط امنیتی»، فصلنامه دانش انتظامی، سال نهم، شماره سوم. صص 30-9
  • هیلن برند، رابرت (1393). معماری اسلامی: شکل، کارکرد و معنی، ترجمه باقر آیت الله زاده شیرازی، تهران: روزنه.
  • واله اصفهانی، محمد یوسف (1372). خلد برین، تصحیح محمد هاشم محدث، تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
  • وحید قزوینی، محمدطاهر بن­حسین (1383). تاریخ جهان آرای عباسی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى‌.
  • یاسوری، مجید (1389). «بررسی روند توزیع جغرافیایی جمعیت ایران، آینده نگری، مشکلات و راهبردها»، فصلنامه جمعیت، شماره 73/ 74، صص 24-1
  • یزدی، شرف­الدین علی(1387). ظفر نامه، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
  • Leffler, Melryn p (1984). The American conception of National security and the Beginnings of cold war, 1945-48, American Historical Review 89(2), Pp. 246-81.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار