مأموریت‌های افواج نظامی قاجار در زمان صلح؛ مطالعه موردی فوج کمره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشکده اسناد، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

2 دانشیار، گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

چکیده

ایران در دوره قاجار از داشتن ارتشی منظم، منسجم، حرفه­ای و کارآزموده محروم بود. در حالی که برای سالیانی دراز با مخاطرات جدی سرزمینی و فراسرزمینی دست و پنجه نرم می­کرد و هر از چندی با تهاجمی خارجی یا شورش و آشوبی داخلی روبه­رو بود. در آن شرایط هسته مرکزی و اصلی ارتش قاجار را عناصر جنگجوی ایلی و محلی تشکیل می­داد. ارتش مزبور از ده­ها فوج تشکیل می­شد که هرکدام از آنها به ولایت یا ایالتی خاص تعلق داشتند. تکلیف افواج در زمان حمله خارجی روشن بود، اما پرسش این است که واحدهای نظامی مورد نظر در زمان صلح و آرامش از چه وظیفه یا وظایفی برخوردار بودند و مأموریت­شان چه بود؟ برای پاسخ به این پرسش در مقاله­ی حاضر برخی از مأموریت­های دوره صلح یکی از افواج ارتش یا قشون قاجار به نام فوج کَمَرَه بررسی شده است. فوج مزبور مانند سایر افواج با آموزش­های بسیار محدود عمدتاً در دو نوع مأموریت به خدمت گرفته می­شد؛ یکی مأموریت مرزداری و دیگری، سرکوب آشوب­ها و ناآرامی­های داخلی. البته فراگیری و تمرین مهارت­های نظامی نیز از جمله مشغولیت­های این واحدهای نظامی در دوره­ی صلح بوده است. برای یافتن پاسخ پرسش مورد نظر این پژوهش، با بهره­گیری از اسناد و منابع مکتوب، از روش توصیفی– تحلیلی استفاده شده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که شکل­گیری فوج کمره همچون سایر ارکان نظامی دوره قاجار متأثر از نیازهای زمانه و دارای فرماندهی نظامی مستقلی بود که توسط شاه یا برخی شاهزادگان انتخاب می­شد. این فوج پس از جنگ هرات و برخی درگیری­های مرزی منطقه سیستان، برای سال­های دراز در سرکوب شورش­های منطقه دلفان، بختیاری، آذربایجان و فارس حضور مؤثری داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Studying Missions of Qajar Military Regiments during Peacetime: The Case of Kamareh Regiment

نویسندگان [English]

  • Mohammadjavad Moradinia 1
  • Abdollah Motevali 2
1 Assistant Professor of Document Research Institute, Document Organization and National Library of Iran
2 Associate Professor, Department of History, Faculty of Humanities, Arak University, Arak, Iran
چکیده [English]

During the Qajar period, Iran was deprived of having an organized, coherent, professional, and experienced army, while the country was struggling with serious territorial and extraterritorial dangers for many years and every now and then faced foreign aggression or internal rebellion and chaos. In that situation, the central and main core of the Qajar army was formed by tribal and local warriors. The said army consisted of dozens of regiments, each of which belonged to a specific province or state. The duty of the armed forces was clear at the time of foreign attack, but the question is, what duty or duties did the military units in question have during the time of peace and tranquility and what was their mission? To answer this question, in this article, some of the missions of the peace period of one of the Qajar army forces called Fouj-e-Kamareh (Kamareh Regiment) was investigated. Like other regiments, the aforementioned regiment was recruited with very limited training mainly in two types of missions: the mission of border guarding and the suppression of riots and internal disturbances. Of course, learning and practicing military skills were also one of the occupations of these military units during the peace periods. To find the answer to the question of this descriptive-analytical research, written documents and sources were used. The findings of the research show that the formation of the Kamareh regiment, like other military elements of the Qajar period, was influenced by the needs of the time and had an independent military command that was chosen by the king or some princes. After Herat War and some border conflicts in Sistan, this regiment had an effective presence in the suppression of rebellions in Delfan, Bakhtiari, Azerbaijan and Fars regions for many years.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar army
  • Kamareh Regiment
  • drill
- ایران در سال 1311 (1353). ترجمه محمود غروی، مجله بررسی­های تاریخی، ش4، مهر و  آبان۱۳۵۳.
- اعتمادالسلطنه، محمد حسن خان (1363). چهل سال تاریخ ایران، به کوشش ایرج افشار، تهران: اساطیر.
- حکومت سایه­ها مکاتبات محرمانه سیاسی میرزا حسین خان سپهسالار (1372). به کوشش محمدرضا عباسی،تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
- راوندی، مرتضی (1386). تاریخ اجتماعی ایران، ج4، تهران: نگاه.
- فهرست اسناد علاالدوله (بی­تا). مرکز اسناد ملی، تهران: دفتر پژوهش و تحقیقات.
- لسان الملک سپهر، محمدتقی خان (1377). ناسخ التواریخ، به اهتمام جمشید کیان­فر، ج۲، تهران: اساطیر.
- مالکوم، سر جان (1380). تاریخ ایران،۲جلد، مترجم میرزا اسماعیل حیرت، تهران: افسون.
- مرادی­نیا، محمد جواد (1393). خاندان امام خمینی به روایت اسناد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
- مونتسه،آنجلو میکله (1370). «ارتش ایران در سال­های 1874 و 1875 میلادی»، فصلنامه تاریخ معاصر ایران، مترجم نامعلوم،کتاب سوم، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- ورهرام، غلامرضا (1367). نظام سیاسی و سازمان­های اجتماعی ایران عصر قاجار، تهران: نشر معین.
روزنامه ایران، نهم شعبان 1297، نمره 424.
----------، پنجم جمادی الاول 1298، نمره 452.
---------، 26 شعبان 1298، نمره 460.
---------، 25 رجب 1298، نمره 460.
---------، 26 ذیقعده 1299، نمره 497.
---------، نهم صفر 1301، نمره 531.
---------، 12 ربیع الاول 1301، نمره 534.
---------، هشتم ربیع الثانی، 1301، نمره 536.
روزنامه دولت علیه ایران، 24 جمادی الاول 1278، نمره 506.
----------، 15 رجب 1278.، نمره 11.
----------، 12 محرم 1279، نمره 525.
روزنامه وقایع اتفاقیه، 27رمضان 1268، نمره 76.
---------، ششم صفر 1269، نمره 94.
---------، ششم جمادی الاول 1271، نمره 208.
---------، سوم ربیع الثانی 1272، نمره 254.
--------- ،12 ربیع الثانی 1273، نمره 306.